نگاهی به فعالیت های فرهنگی، هنری و مطبوعاتی حبیب الرحمن جدیر

به قلم: ن. ک

در طول یک سالی که مرحوم حبیب الرحمن جدیر مسئولیت اداره اطلاعات و کلتور و روزنامه اتفاق اسلام را بر عهده داشت، جهانگردان بیشماری به هرات در رفت و آمد بودند و این جهانگردان تصاویر ارزشمند و ماندگاری را از آبدات تاریخی ، چگونگی زندگی مردم و صنایع دستی و مروج در آن عصر و زمان را به ثبت رساندند که امروزه این تصاویر به عنوان اسناد با اعتبار تاریخی برای معرفی هرچه بهتر هرات در نیم قرن گذشته به شمار می آید.

در همین خصوص تصاویر ماندگار جان بیلی و همسرش در این سال و سال های بعد از آن ثبوتی بر این مدعاست.

سوژه های اصلی این جهانگردان فرهنگ مردم هرات به شمول عروسی ‌ها، میله ‌های فرهنگی، مراسم عید و مناظر طبیعی و سایر دیدنی های این شهر و دیار بود. و این جهانگردان در معرفی آبده های تاریخی و فرهنگ و عنعنات ساکنان این دیار به اروپائیان نقش بسزایی داشتند.

از سوی دیگر نیاز اشد جامعه هرات جهت کسب معلومات و آگاهی از رویداد های مهم  کشور و تحولات در حال وقوع جهانی، سبب می گردید تا فعالیت های مطبوعاتی در هرات قوت بیشتر به خود بگیرد.  روزنامه اتفاق اسلام، ماهنامه هرات و آژانس خبرگزاری باختر تنها خبرگزاری دولتی افغانستان ، از نهاد های مهم اطلاع رسانی در هرات بودند که در سایه مدیریت و حمایت های حبیب الرحمن جدیر فعالیت داشتند.

در طول مسئولیت مرحوم جدیر موزیم هرات سر و سامان بهتری یافت و  استاد محمدعلی عطار هروی از چند سال قبل تا هنگام مسئولیت ایشان مدیر موزیم ملی هرات بود.

در همین حال مدیریت هرات ننداری نیز که از بدنه شاروالی جدا و به آمریت اطلاعات و کلتور هرات واگذار شده بود، در طول سال 1351 فعالیت های چشمگیری در عرصه تیاتر به مرحله اجرا گذاشت. در قسمت مدیرت کتابخانه عامه هرات هم قدم های در خورشایانی برداشته شد و به عناوین کتب این کتابخانه افزایش قابل ملاحظه ای به میان آمد.

اداره تنویر افکار در چوکات آمریت اطلاعات و کلتور که در سال 1345 به میان آمده بود  و در آن مولوی نصرالدین عنبری، به ایفای وظیفه مشغول بود، برنامه های متنوع فرهنگی و هنری را در طول سال 1351 به مرحله اجرا گذارد که اکثر این برنامه ها به طریقه زنده اجرا می شد و از طریق بلندگو به سمع و نظر شهروندان می رسید.

موسیقی سنتی و نغمه های محلی هرات نیز که سال ها رونق بخش مجالس این سرزمین بودند، بیش از همه مورد توجه قرار گرفت.

موسیقی در کنار زبان یکی از بخشهای هویت فرهنگی به شمار می رود. در فرهنگهای بومی موسیقی نه تنها با عنعنات زندگی مردم ارتباط دارد، بلکه با تمام هنرها نیز مرتبط است؛ هنرهایی چون ادبیات شفاهی و نوشتاری، نقاشی، هنرهای نمایشی و رسوم و رسومات عنعنوی.

از همین رو برگزاری کنسرت های موسیقی برای ایام جشن استقلال، اعیاد و سایر مناسبت های ملی و میهنی در سال 1351، بايد نقطه عطفي در تاريخ موسیقی محلی هرات دانست.

در کنار آن مرحوم جدیر با توجه به لزوم تقویت هنر موسیقی،  اقدام به حمایت های همه جانبه از  ( ارکستر موسیقی محلی ) در چوکات مدیریت تیاتر هرات نمود.. این ارکستر در پنجم ثور سال 1347 خورشیدی در چوکات آمریت اطلاعات و کلتور هرات تاسیس شده بود اما تا آن هنگام از حمایت های کمتر مسئولان برخوردار بود.

در پی توجهات مزید مرحوم جدیر، این ارکستر علاوه بر اجرای موسیقی و نمایشنامه های جالب شبانه، روز های پنجشنبه هر هفته نیز از تمام هنرمندان موسیقی دعوت به عمل می آورد تا تازه ترین پارچه های موسیقی شان را برای مردم اجرا کنند.

استقبال مردم از برگزاری این کانسرت ها به حدی زیاد گردید که بعد ها بانیان این کنسرت های هنری مجبور شدند تا اجرای کنسرت های شان را در فضای باز و در میان پارک فرهنگ – سینمای سابقه- برگزار کنند.

هنرمندان موسیقی و محلی خوانان ولایت هرات در کنسرت های ملی و بین المللی نیز نقش فراوانی داشتند. در دوره حضور مرحوم جدیر در اداره اطلاعات و کلتور هرات هنرمندان هرات در نخستین فیستیوال موسیقی فولکلوریک سراسری کشور در میان گروه های هنری سایر ولایات خوش درخشیدند.

همچنان هنرمندان و فرهنگیان صاحب نامی چون عبدالوهاب مددی،  استاد محمد کریم هروی، محمد علم غواص، محمد سعید مشعل، محمد علی عطار هروی، محمد ابراهیم رجایی و…  دوستان نزدیک مرحوم حبیب الرحمن جدیر بودند.