مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 5 ماه جدی برابر با 26 دسامبر تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
حمله نافرجام بالاي غلام سرور جويا/۱۳۰۹ شمسی
در چنين روزي سال 1309 ه . ش، غلام سرور جويا، نويسندة منتقد و از مدير مسئولان روزنامه اتفاق اسلام، مورد ترور نافرجام قرار گرفت و به شدت زخمي شد. وي در طول زندگي چندين بار طعم زندان را چشيد. جويا كه در سال ۱٢٧٧ خورشيدي در شـهر كابل ديده به جهان گشوده بود ، در سال 1340 ديده از جهان فروبست.
از وی به‌عنوان بنیان‌گذاران (انجمن ادبی هرات) در سال ۱۳۰۹ خورشیدی نام برده شده است. همچنین سرور جويا دومين مدير مسئول روزنامۀ انيس نیز بود. در سال ۱۳٢٧ از طرف اهالی كابل در جمله وكلاى بلديه انتخاب شد. این حمله نیز در شهر کابل صورت گرفت.
نیروی نظامی شوروی در میدان هوای کابل فرود آمدند./1358
اولین دسته های نیروی هوایی شوروی ساعت 11 پیش از ظهر چنین روزی، توسط طیاره های 12 وان 22 در میدان هوایی کابل وارد شدند. به دنبال آن نیروهای دیگری در میدان هوایی شیندند هرات و قندهار فرود آمدند. با ورود سربازان شوروی، جنگ در کابل آغاز شد. همان شب صدای جنگ از طرف دارالامان و ارگ ریاست جمهوری شنیده می شد.
وفات استاد صابر هروي
پنجم ماه جدي هر سال مصادف است با وفات استاد صابر هروي.
استاد محمد محسن صابر هروي نویسنده ، شاعر ، پژوهشگر و هنرمند مشهور كشور، در سال 1379 ه . ش، ديده از جهان فروبست.
از استاد صابر هروی صد ها پارچه شعر و مقاله در داخل و خارج کشور به چاپ رسیده است.
محمد محسن صابر در سال ۱۳۰۶ در هرات به دنيا آمد و پس از يک زندگی پرفراز و نشيب، در اواخر دهه هفتاد در خارج از کشور درگذشت.
او هم هنرمند تیاتر بود، هم نويسنده و پژوهشگر، هم شاعر و هم در مسئوليتهای اداری انجام وظيفه کرد.
از فعاليتهای اداری‌اش می‌توان به معلمی، آمريت چاپخانه های پروان و شبرغان، عضويت تدقيق و مطالعات راديو کابل، معاونت تبليغات و نشرات شهرداری کابل، مديريت نشریه پامير، آمريت اطلاعات و ثبت جريانات دوره‌های دوازدهم و سيزدهم مجلس شورا و بالاخره مديريت تحريرات وزارت ماليه اشاره کرد.
اما آنچه در اين مقام بيش از همه مد نظر است، جنبه نويسندگی و پژوهشگری اوست که حوضنامه هرات به عنوان يکی از نمونه آثارش، حکايت از توانايی صابر هروی در اين زمينه می‌کند.
اين کتاب، يک شناسنامه جامع است از حوضها و آب انبارهای تاريخی شهر هرات که از مظاهر مهم معماری و تمدن اين شهر به حساب می‌آمده‌اند.
لازم به يادآوری که از نظر فن معماری و ارزشهای تاريخی، آب انبارهای هرات، به مهم‌ترين بناهای تاريخی اين شهر، همچون مساجد و مزارات آن پهلو می‌زند.
آنچه اهميت توجه به آب انبارهای هرات را بيشتر می‌کند، کم‌توجهی مردم و متوليان امور به آنها بوده است، به گونه‌ای که به راستی بيم از بين رفتن اين آثار مهم تاريخی می‌رود.
اين حقيقت، وقتی روشن می‌شود که حوضنامه هرات را بخوانيم و دريابيم که اين بناهای به ظاهر محقر، از لحاظ فنون معماری و ارزشهای فرهنگی و تاريخی، چقدر قابل توجه بوده‌اند.
استاد صابر هروی در سال 1306 در شهر هرات تولد شد .
استاد صابر از آغاز جواني به سرودن شعر مشغول شد و مقالات ارزشمندي را براي جرايد كشور مي نوشت. وي از فعالين عرصه فعاليت هاي فرهنگي به شمار مي رود.
سایر رویداد ها:
وفات ظهیر الدین محمد بابر/۱۵۳۰
ظهيرالدين محمد بابُر یا محمد بابر گورکانی بنیان‌گذار سلسله گورکانیان (امپراتوری مغولی) هند بود که آخرین امپراتوری از دوران طلایی اسلامی به‌حساب می‌آید.
ظهیرالدین محمد بابُر فرزند میرزا عمر شیخ فرزند سلطان ابوسعید فرزند میرزا محمد فرزند میرانشاه فرزند تیمور لنگ، در چهاردهم فبروری ۱۴۸۳ میلادی در ناحیه فرغانه (حوالی مرزهای شمالی افغانستان امروزی) زاده شد. نسبش از جانب پدر به‌واسطه پنج امیر به تیمور و از سوی مادر، قتلغ‌نگار خانم، به پانزده واسطه به چنگیز خان میرسد.
وى در یازده سالگی پس از فوت پدرش عمرشیخ وارث حكومت فرغانه گرديد. او در اندجان حکومت می‌کرد و بر سر حکومت سمرقند با سلطان‌علی میرزا پسرعمش که در آن‌جا جلوس کرده بود اختلاف داشت. قسمت اول عمر بابر در ناحيه کوچک فرغانه به‌سر آمد. تا پس از آن به‌واسطه هجوم شيبانی خان اوزبک، در سال ۱۵۰۴ میلادی، از آن‌جا بيرون رانده شد. محمد بابر مدت ۱۱ سال با فرمانروایان ازبک و تاتار جنگید و چون ضعف خود را احساس نمود رو به کابل و قندهار آورد و پس از تسخیر خراسان ۲۲ سال در آن‌جا فرمانفرمایی كرد. به این ترتیب، دوره دوم عمرش را از ۱۵۰۴ میلادی تا ۱۵۲۵ میلادی، در افغانستان و بدخشان حکومت کرد و به فکر تسخير هندوستان افتاد.
ظهیرالدین محمد بابُر با لشکری جرار متشکل از ترک و تاتار و افغان به هندوستان حمله برد. در سال ۱۵۲۶ میلادی ابراهیم لودی آخرین پادشاه طایفه لودیه (افغان) را که در دهلی سلطنت می‌کرد مغلوب ساخت و بدين طريق امپراتوری بزرگ گورکانیان هند معروف به «امپراتوری مغولی هند» را تأسيس كرد و اعقاب او حدود ۳۵۰ سال بر سراسر یا بخش‌هایی از شبه قاره هند فرمانروائى داشتند.
او پس از فتح پانی پات که در آن سلطان ابراهیم لودی پادشاه دهلی را شکست فاحش داد در ۲۰ آوريل ۱۵۲۶ میلادی، اگرا و دهلی و شمال هندوستان را از رود سند تا بنگال به‌تصرف درآورد. اين قسمت سوم که کوتاه‌ترين بخش زندگی اوست. او پنج سال در دهلى حكمرانی نمود تا مرگش فرا رسید.
ظهيرالدين محمد بابر خدمات برجسته‌ای به‌علم و ادب نمود. مجموعه کاملی از يادداشت‌های بابر به‌دست ما رسيده که به «بابرنامه» معروف است و در آن به‌زبان ترکی جغتائی شرح‌حال زندگی خود، فتوحات و رسم جهانداری را آورده است. این کتاب بعدها توسط عبدالرحیم خان جانان و به فرمان اکبر شاه بزرگترین امپراتور هند و از نوادگان بابر به‌فارسی برگردانده شد که به «توزوک بابری» معروف است.
بابر به فارسی و ترکی شعر می‌گفته است.
1531 – مارتين لوتر بار ديگر اين نظر خود را تكرار كرد كه نه كليسا جاي بخشودن گناهان است و نه كشيش حق اين كار را دارد.
1635 – آغاز رياست جمهوري “اليور كرامْوِل” تنها رئيس جمهور انگلستان
الیور کرامول (به انگلیسی: Oliver Cromwell) (۱۵۹۹-۱۶۵۸) تنها رئیس جمهور بریتانیا بود. در ۱۶۴۲ جنگ‌های داخلی انگلستان بین طرفداران پارلمان و سلطنت‌طلب‌های هوادار شاه چارلز اول آغاز شد.ارتش پارلمان‌گراها که به‌خوبی توسط توماس فیرفکس و اولیور کرامول سازماندهی شده‌بودند موفق به شکست سلطنت‌طلب‌ها طی دو نبرد مارستن مور در ۱۶۴۴ و نیزبی در ۱۶۴۵ شدند.چارلز اول دستگیر و پس از تحمل بیش از دو سال زندان در ژانویه ۱۶۴۹ گردن زده شد. با اعدام پادشاه، اولیور کرامول اعلام جمهوری کرد و خود را رئیس جمهور نامید اما چون با مقاومت مجلس اعیان روبرو شد مجلس را منحل کرد و روی در آن نوشت «اجاره داده می‌شود». جمهوری او، که با جمهوری‌های متداول امروزی متفاوت بود و بیشتر به دیکتاتوری شباهت داشت، تشکیل شده بود از سه کنسول، سه اسقف، سی نماینده پارلمان که همه آنها را وی تعیین کرده بود و در راس همه آنها خود کرامول قرار داشت. وی عده زیادی از مخالفانش را گردن زد. پرونده جمهوری انگلستان با مرگ وی تا کنون بسته است.
2004 – در اثر زلزله 9.3 ریشتری و تسونامی حاصل از آن در سریلانکا، هند، اندونزی، مالزی، مالدیو و بسیاری مناطق دیگر در اقیانوس هند بیش از 230000 تن کشته شدند.
زادروزها
۱۱۹۴ – زادروز فریدریش دوم، امپراتور مقدس روم
۱۷۹۱ – زادروز چارلز ببیج فیلسوف تحلیلگر و ریاضیدان انگلیسی و نخستین ارائه دهنده ایده یک ماشین محاسبه گر برنامه‌پذیر
۱۸۹۳ – زادروز مائو تسه‌تونگ سیاستمدار انقلابی کمونیست و رهبر جمهوری خلق چین
مائو تسه‌تونگ
۱۹۵۳ – زادروز توماس هندریک ایلوس چهارمین رئیس جمهور استونی
۱۹۶۳ – زادروز لارس اولریش نوازنده درام متالیکا
۱۹۷۱ – زادروز جرد لتو بازیگر و نوازنده گروه راک ترتی سکندز تو مارس آمریکایی
۱۳۲۱ – رضا ناجی، بازیگر ایرانی
درگذشت ها:
۱۶۹۱ ق.م – زرتشت پیامبر آریانا
۱۱۱۱ – درگذشت ابوحامد محمد غزالی فیلسوف، متکلم و فقیه ایرانی
نگاره جهانی منتسب به زرتشت، پیامبر آریایی
۱۸۹۰ – درگذشت هاینریش شلیمان باستان‌شناس غیر کلاسیک (آماتور) آلمانی ، کاشف بخشی از شهر باستانی تروآ
۱۹۱۳ – درگذشت آمبروز بیرس روزنامه‌نگار، نویسنده، ویراستار و داستان نویس آمریکایی
۱۹۷۲ – درگذشت هری ترومن سی و سومین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا
۲۰۰۶ – درگذشت جرالد فورد معاون ریاست جمهوری در کابینه ریچارد نیکسون ، سی و هشتمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا از ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۷
۲۰۰۷ – درگذشت استفان ساندورفی نقاش مجارستانی
