مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز دوم ماه عقرب:
درگذشت سید فضل احمد پیمان، شاعر و حماسه سرای معروف کشور /1397
جامعه ی فرهنگی و ادبی کشور در اول ماه عقرب سال جاری ، یکی دیگر از چهره های اثر گذار و برجسته ی خود را از دست داد و اهل قلم را سوگوار ساخت. سید فضل احمد پیمان شاعر، سیاستمدار و حقوق‌دان معاصر کشور درگذشت. او علاوه بر شاعری، سیاستمداری آگاه و حقوق دانی برجسته هم بود و سال‌ها در زمینه روزنامه‌نگاری نیز در نشریاتی چون: روزنامه اتفاق اسلام، ماهنامه هرات، ماهنامه فروغ انقلاب، هفته نامه انقلاب اسلامی و نشریه پیام همبستگی فعالیت کرد. غزل و حماسه سرایی بخش دیگری از فعالیت‌های سید فضل احمد پیمان را در برمی‌گرفت.
سید فضل‌احمد پیمان متخلص به سوگوار، و اهل هرات و از بانیان شعر مقاومت در افغانستان بود. پیمان به زبان فارسی دری شعر سروده‌است. وی در قریه ملدان ولسوالی انجیل هرات در خانواده اصالتاً هراتی به‌دنیا آمد. مهم‌ترین آثار پیمان منظومه‌های شام شهیدان؛ نوای آزادی و توفان خون است که از شاه‌کارهای ادبیات حماسی کشور به‌شمار می‌روند. وی همچنان مؤسس و صاحب امتیاز ماهنامه فروغ انقلاب، نخستین نشریه چاپی در ولایت بادغیس افغانستان بوده‌است. پیمان از فعالان عرصه سیاسی در غرب افغانستان است. او در دهه هفتاد خورشیدی رئیس سارنوالی ولایت بادغیس بوده و در اوایل دهه هشتاد به عنوان مستوفی ولایت هرات و در اوسط همین دهه به صفت رئیس سارنوالی استیناف ولایت هرات و مدتی را نیز به عنوان سرپرست ولایت هرات ایفای نقش کرده‌است.
وفات استاد شراف الدین شرف سلجوقی، شاعر و نویسنده هراتی /1397
اعدام نماینده آریانا در مدائن/
24 اكتوبرسال 91 پيش از ميلاد «ارو رو باز» نماينده آریانا در مذاكرات با امپراتوري روم كه در محکمه به اعدام محكوم شده بود در ميدان بزرگ شهر تيسفون (مدائن) در ملاء عام اعدام شد.
وي از بزرگان شهر صددروازه (دامغان) بود و زبان لاتين مي دانست. جرم او نشستن بر صندلي پايين تر از صندلي «سولا» ژنرال رومي در جلسه مذاكرات دو دولت بود. مهرداد دوم شاه وقت از دودمان اشكاني اين عمل «ارو رو باز» را بزرگ كردن رومي ها و به تعرض تشويق كردنشان تلقي كرده بود و دستور محاكمه او را در دادگاهي كه از پنج قاضي آن سه تن از دامغان ــ همشهريان متهم ــ بودند صادر و اين دادگاه وي را مقصر شناخت.
مهرداد دستور داد كه سفير دائمي روم در تيسفون به مراسم اعدام دعوت شود، جریان را ببیند و گزارش کند تا اثر عمل «ارو رو باز» در ذهن روميان خنثي گردد. مهرداد دوم گفته بود كه فروتني يک منش و خصلت شريف است ولي نه در امور سياسي و مذاكراتي از اين دست با دولت هاي ديگر كه باعث تشويق تعرّض و زياده طلبي آنها مي شود.
22 اکتوبر 2005 «گوردون لي» معلم بازنشسته لیسه و بازيگر خردسال 40 فيلم در نيمه قرن بيستم در 72 سالگي درگذشت.
وي كه با حركات و شوخي هاي بچه گانه اش توجه يك نسل را به خود جلب كرده بود پس از رسيدن به سن جواني از كار سينما دست كشيد، به دانشگاه رفت و در ايالت مينه سوتاي آمريکا دبير دبيرستان شد. وي گفته است كه چون بيشتر فيلمهايي كه از او تهيه شده بود در محيط مدرسه و درس و معلم بود به معلم شدن علاقه پيدا كرده بود. «لي» در پاسخ به اين سئوال كه چرا به كار نمايش ادامه نداد گفت كه كاري سخت و خسته كننده بود. به علاوه شهرت زياد و زندگي در هاليوود را دوست نداشت و مي خواست بمانند يك فرد معمولي زندگي كند، زندگاني ساده و عادي لذت بخشتر است. «لي» با بازي در فيلم «نابكار كوچولو» برنده جايزه اسكار شده بود. عكس در جريان اين فيلم از او گرفته شده بود.
24 اكتوبر سال 1260 ميلادي «سيف الدين» سلطان مصر و از «مماليك»، قرباني توطئه ژنرال ارشد خود شد و جان سپرد و اين جنرال بر جاي او نشست. سيف الدين دربازگشت از جنگ «عين جالوت» به قاهره در ميان راه كشته شد. در نبرد «عين جالوت»، سيف الدين لشكريان هلاكوخان مغول را شكست داده و سوريه را پس گرفته بود. اين شکست به پيشروي مغولان در آسياي غربي براي هميشه پايان داد.
24 اكتوبر 1871 ساكنان ضد نژاد زرد شهر لس آنجلس 18 مهاجر چيني را در اين شهر دستگير كردند و دار زدند. در آن برهه در ساحل غربي ايالات متحده و كانادا، در همه جا احساسات ضد زرد مشاهده مي شد، زيرا مهاجران چيني و مناطق ديگر خاوردور با ساكنان ديگر اين مناطق آمريكا كه آنها هم مهاجر بودند مخلوط نمي شدند، زبان و فرهنگ خودرا داشتند، عمدتا بدون زنانشان مهاجرت كرده بودند و پركار و مقتصد بودند و از اين لحاظ باعث نگراني ديگران شده بودند كه در جستجوي كار به غرب آمريکا مهاجرت کرده بودند. باوجود اين، در حال حاضر گروه بزرگي از نفوس سواحل غربي آمريكاي شمالي را زردها تشكيل مي دهند.
1944م:مهندس «لويي رنو Louis Renault » از نوابغ صنعت فرانسه و سازنده اتومبيلهاي رنو 24 اكتوبر سال 1944 در زندان از فرط اندوه درگذشت. نگاهي كوتاه به زندگي و كارهاي او ممكن است آموزنده باشد.
لويي رنو آخرين پسر يك كارخانه دار فرانسوي بود كه در صنعت نساجي فعاليت داشت و داراي پنج پسر بود. لويي در سال 1877 به دنيا آمده بود و به دليل استعداد زياد در 20 سالگي در رشته مهندسي ماشين از دانشگاه فارغ التحصيل شده بود. وي به جاي اشتغال در كارخانه پدرش، آزمايشگاه دانشكده فني را ترك نگفت و در سال 1898 (در 21 سالگي) موفق به ساختن اتومبيلي شد كه بر خلاف اتومبيلهاي ديگر كه تا آن زمان در آلمان و آمريكا ساخته شده بود داراي سه دنده جلو و يك دنده عقب بود و لذا مي توانست سرعت هاي متفاوت داشته باشد و با دنده يك از تپه بالا برود. نام اين اتومبيل را «رنو» گذارد و با كمك دو برادر ديگرش كه يكي از آنان كار بازاريابي و ديگري نمايش رانندگي و بعدا شركت در مسايقه اتومبيلراني را بر عهده گرفته بود كمپاني رنو (Renault freres) را تاسيس كرد و ظرف شش ماه 12 اتومبيل فروخت. مهندس لويي به كار تكميل اتومبيل خود كه مكانيسمي جدا از اتومبيلهاي ساير كشور ها داشت ادامه داد و ضمن آن موفق به ساختن ترمز درام، كمك فنر هيدروليك، موتور «توربو»، كاربراتور انژكتوري و … شد. بعدا برادرش مارسل در جريان مسابقه اتومبيل كه مي كوشيد در آن برتري رنو را نشان دهد تصادف كرد و كشته شد.
در سال 1944 پس از اين كه نيروهاي آلمان از فرانسه عقب رانده شدند، مهندس رنو از سوي سازمان مقاومت (فرانسوياني كه در جريان جنگ، با نيروهاي هيتلر مبارزه مي كردند) به اتهام همكاري با دشمن دستگير و زنداني شد. وي در نخستين بازجويي كه توسط يكي از اعضاي سازمان مقاومت (نه قاضي) بعمل آمد گفت كه عشق او به اتومبيل سازي، كارخانه را به وجود آورد كه با تارهاي وجودش آن را ساخته بود و لذا قادر به ترك آن نبود و خيانتي صورت نگرفته بود. اگر او هم رفته بود باز كارخانه براي آلمان كار مي كرد كه به خرج بازجو نرفت و طبق برخي گزارش ها، بازجو به وي اهانت كرد كه پس از بازگشت به زندان، از فرط اندوه جان سپرد زيرا كه انتظار نداشت يك هموطن استدلال او را درك نكند. مهندس رنو فوت شد، ولي كارخانه او باقي مانده و به كار ادامه مي دهد.
1929م:بيست و چهارم اکتوبر 1929 که در آن سال پنجشنبه بود و به «پنجشنبه سياه» معروف شده است بهاي سهام در بورس نيويورك سقوط آزاد كرد و در پي آن، دوران ركود اقتصادي بزرگ آغاز گرديد كه 10 سال طول كشيد. ركود اقتصادي آمريكا در آن زمان همه جهان را فرا گرفت. حالت رواني اين سقوط سبب شده است كه از آن پس تقريبا در هر «اكتبر» كم و بيش تكرار شود. ميزان سقوط در اکتبر 1987 بيش از اکتبرهاي ديگر بود.
آهنگ تنزل بورس نيويورک (وال استريت) در سال 1929 از چند روز پيش از بيست و چهارم اکتبر آغاز شده بود و در روز 23 اکتبر شديد و در بيست و چهارم سقوط آزاد بود و اين وضعيت در روزهاي بعد هم ادامه داشت و ….
1945م:بيست و چهارم اكتوبر روز به اجرا در آمدن «منشور ملل» در سال 1945 ميلادي، و به عبارت ديگر آغاز كار سازمان ملل، و به عبارت دیگر؛ روز تولد آن سازمان و معروف به «روزملل» است. مراسم مربوط در آن روز (24 اکتبر 1945) در ساختمان وزارت امور خارجه آمريکا در شهر واشنکتن برگزار شد و نخستين مجمع عمومي اين سازمان نيز سال بعد در همان روز در «فلاشينگ ميدو» در شهر نيويورك گشايش يافت، جلسه تشريفاتي نخستين مجمع دهم ژانويه همان سال در لندن تشکيل شده بود. در ژوئن 1945 در اجتماع شهر سانفرانسيسکو پنجاه دولت منشور ملل را امضاء کرده بودند که تا مراسم 24 اکتبر 1945 تنها 29 دولت اين منشور را به تاييد پارلمانهاي خود رسانيده بودند. همه آن پنجاه دولت از متحدان جنگ جهاني دوم بودند (دولتهایی که به آلمان، ایتالیا و ژاپن اعلان جنگ داده بودند). منشور ملل اينک (سال 2009) 64 ساله و این سازمان دارای 192 عضو است.
1648: «پيمان وستفاليا» به جنگهاي 30 ساله اروپا پايان داد و امپراتوري مقدس (كاتوليك) را عملا به چند منطقه تقسيم كرد و سرآغاز فروپاشانيدن کامل آن شد.
1795: در پي سازش قدرت هاي اروپايي، “فدراسيون لهستان و ليتواني” ميان روسيه، پروس (آلمان)، و اتريش تقسيم شد.
1836: كبريت اختراع شد و اندكي بعد به بازار آمد.
1930: در برزيل، يك شورش نظامي دولت را سرنگون و «وارگاس» را روي كار آورد.
1931: براي نخستين بار، جوراب نايلن وارد بازار شد. نخستين جورابهاي نايلن در شهر ويلمينگتون آمريكا كه كارخانه مربوط در آنجا قرار داشت عرضه شد.
1944: ناوهواپيمابر جاپاني به نام «زويكاكوZuikaku» در نزديكي فيليپين مورد حمله همزمان نيروي هوايي و زيردريايي هاي آمريكا قرار گرفت و غرق شد و 842 تن از ملوانان و افسرانش كشته شدند. اين ناو در عمليات حمله به پرل هاربور كه ضمن آن ناوگان آمريكا در اقيانوس آرام تقريبا منهدم شد شركت كرده بود.
1956: براي نخستين بار به جاي فيلم، شبكه هاي تلويزيوني آمريكا كاست مغناطيسي ويديويي براي تهيه برنامه هاي خود بكار بردند.
1957: کريستيان ديور فرانسوي طراح معروف لباس درگذشت.
1964: دولت انگلستان در اين روز تصميم گرفت که به رودزياي شمالي مستعمره خود در آفريقا استقلال دهد که اين کشور نام زامبيا برخود نهاد. زامبيايي ها 24 اکتبر را به عنوان “روز استقلال” برگزار مي کنند. رودزياي جنوبي پس از کسب استقلال “زيمبابوه” خوانده مي شود.
1970: سالوادور آلنده سوسياليست معروف آمريكاي لاتين و از مردان محبوب قرن بيستم جهان به رياست جمهوري شيلي انتخاب شد.
1973: جنگ رمضان يا «يوم كيپور» كه با حمله ناگهاني نيروهاي مصر و سوريه به نيروهاي اسرائيلي آغاز شده بود پايان يافت.
