مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 15 ماه سنبله برابر با 6 سپتامبر آگوست تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
عزیمت هیات آلمانی و ترکی از هرات به جانب کابل برای متقاعد ساختن حکومت افغانستان برای وارد شدن در جنگ جهانی اول/1915
اعلام بی طرفی افغانستان در جنگ جهانی دوم /1939
بی طرفی افغانستان در دوران جنگ جهانی دوم به ایتلاف ضد هیتلری در پیروزی بر فاشیزم جرمنی کمک نمود. این نظر را یوری تیخونوف دوکتور علوم تاریخ اظهار داشته است.
دانشمند که مولف کتاب جنگ افغانی ستالین. نبرد به خاطر اسیای مرکزی» و بسیاری اثار دیگر در باره تاریخ افغانستان می باشد در تبصره خاص برای پارتل «افغانستان.رو» در استانه ۷۰ مین سالگرد پیروزی گفته که موقف بی طرفی دولت شاهی افغانستان به کشورهای که مصروف مبارزه با فاشیزم بودند، در حفظ ثبات در شرق نزدیک و اسیای مرکزی کمک نمود.
به گفته یوری تیخونوف، پادشاه محمد ظاهرشاه و صدراعظم محمد هاشم خان با توسعه همکاری نزدیک با ایتلاف ضد هیتلری به نفرت افغانان نسبت به انگلیس که از دوران طولانی جنگ ها بین دو کشور ناشی میشد، اجازه تبارز نداد. سیاستمداران انگلیس نیز این عامل را درک میکردند و بی طرفی افغانستان را امکان بسیار مساعد تلقی میکردند.
تاسیس انجمن ادبی دوستداران سخن /1352
انجمن ادبی دوستداران سخن به ریاست فدا علی هروی و با اشتراک تنی چند از ادبای شهر هرات در چنین روزی اساس گذاشته شد. این انجمن در طی سالهای اخیر چندین بار تغیر نام داد. تا اینکه به انجمن ادبی فدایی هروی مسمی شد.
1522 – بازگشت كشتي ماژلان بدون خود او به اسپانيا
ششم سپتامبر 1522 از پنج كشتي و 265 ملوان كه ماژلان (تلفظ درست ماجلانFerdinando Magellan) به منظور يافتن راه دريايي آسيا از غرب، بندر سويل اسپانيا را ترك كرده بودند يك كشتي (ويتوريا) با 17 ملوان به اين کشور بازگشتند، ولي همين سفر دريايي طولاني عملا ثابت كرد زمين كروي شكل است كه به جايي متكي و متصل نيست.
هدف ماژلان از اين سفر كه سه سال طول كشيد خدمت به علم جغرافيا نبود بلكه در اصل ماموريتي تجاري و مستعمراتي بود؛ زيرا كه پرتغالي ها قبلا راه دريايي به آسيا را از طريق جنوب آفريقا (دماغه اميد نيك) یافته بودند و بر مناطق متعدد واقع بر سر راه مستولی شده و به تجارت ادويه دست زده بودند كه اسپانيا مي خواست بدون درگيري با رقیب، از طريقي ديگر به اين هدف برسد. ماژلان كه زاده پرتغال بود و به خدمت اسپانيا در آمده بود و نيّت انتقام گيري از زادگاه خودرا نيز داشت كه وي را مورد بي مهري قرار داده بود. وي پس از عبور از جنوب قاره آمريكا، عرض اقيانوس آرام را در 98 روز طي كرد و به جزايري كه بعدا به نام فيليپ دوم پادشاه اسپانيا «فيليپين» نامگذاري شده است رسيد.
صحنه کشته شدن ماژلان در فیلیپین
وي در جزيره “سبوCebu” موفق شد رييس يك قبيله را به قبول مسيحيت وادارد و اين رييس قبيله در عوض از او خواست كه در جنگ با قبيله رقيب، اورا كمك كند كه در اين جنگ ماژلان كشته شد. افراد قبيله اي كه ماژلان را با تير، ضربت شمشير و نيزه كشتند پي به هدف سلطه گري و استعمار اروپاييان برده بودند.
پس از كشته شدن ماژلان، يكي از افسران او با باقيمانده نفرات از طريق جنوب آفريقا كه قبلا از آن مسير آگاه بود به اسپانيا بازگشت. در اين سفر چهار كشتي و بقيه همراهان ماژلان بر اثر جنگ، توفان و شورش داخلي از دست رفته بودند. به هر صورت دولت اسپانيا فيليپين را نزديك به چهار قرن مستعمره خود كرد و دو سال مانده به قرن 20 آن را به آمريكا باخت.
389 – انقراض سلسله ي صفاريان
آلپتکین ، یکی از سپهسالاران سامانیان ، در اواخر عمر خود ، از دولت سامانی ناراضی شد و به شهر غزنین رفت و با جانشینانش در این شهر حکومتی را تشکیل داد که این حکومت غزنویان نامیده شد . آن ها از غزنین به جنگ با بت پرستان می رفتند .
آلپتکین
سلطان محمودغزنوی ، بزرگترین فرمانرواهای غزنویان ، قلمرو خود را از غزنین فرا تر برد . او به سیستان لشکر کشید و بقایای صفاریان را بر انداخت .
1566 – درگذشت سلطان سليمان
سليمان اول سلطان عثماني ششم سپتامبر در سال 1566 ميلادي درگذشت. مورخان اورا سليمان (Lawgiver) مي خوانند زيرا كه وي در طول سلطنت خود به قضا و قانون بيش از هر چيز ديگر توجه مي كرد.
سليمان يکم در هر كوي و برزني در قلمرو عثماني دادگاه داير كرده بود و در جوار دفتر خود نيز يك شوراي قضايي داشت. وي مي گفت: از هر دستي كه بريده شود خون جاري مي شود، جز دستي كه قاضي قطع كند و اين اصطلاح از همان زمان در خاورميانه سر زبانها افتاده است.
سلطان سلیمان
در دوران سلطان سليمان متصرفات عثماني به اوج وسعت خود رسيد. دشمني عثماني با ايران كه از زمان سلطان سليم آغاز شده بود در زمان سلطان سليمان ادامه داشت و به جنگ او با شاه طهماسب صفوي انجاميد.
1915 – پيدايش جنگ افزاري به نام تانك
ششم سپتامبر سال 1915 (دومين سال جنگ جهاني اول)، تانك براي نخستين بار آزمايش شد. اين آزمايش توسط ارتش انگلستان صورت گرفت كه اين جنگ افزار تازه براي آن ساخته شده بود. اين جنگ افزار پس از دو آزمايش ديگر روانه جبهه فرانسه شده بود. توپهاي نخستين تانكها در طرفين آنها نصب شده بود تا قسمت جلو تانك سنگين نباشد. جلو تانكها به گونه اي ساخته شده بود كه بتواند از موانع بالا برود و از زمين ناهموار بگذرد. عکس زير يك تانك انگليسي از اين دست (از نوع Mark-2) را نشان مي دهد كه در جريان جنگ جهاني اول، سربازان آلماني آن را تصرف كرده اند.
يک تانک انگليسي مدل Mark-2 ساخت سال 1915 در موزه نظامي اين کشور
1941 – آغاز گلوله باران کردن لنينگراد
هیتلر ششم سپتامبر 1941 دستورداد که شهر لنينگراد با توپ گلوله باران شود. این شهر که به نام سن پترزبورگ، بیش از دو قرن پایتخت روسیه بود از چهارم سپتامبر به محاصره ارتش آلمان آمده بود ولی فرمانده آلمانی از گلوله باران کردن شهر خودداری کرده بود زیراکه اطلاع یافته بود هنوز نزدیک به دو میلیون روس و عمدتا زنان، کودکان و سالخوردگان در شهر هستند. گلوله باران شدن لنینگراد به طور لاينقطع تا سال 1944 ادامه داشت كه به مرگ يك ميليون تن از ساکنان شهر منجر شده بود. محاصره طولاني لنينگراد همزمان با تعرّض نيروهاي شوروي به ايران آغاز شده بود. محاصره لنینگراد که تسلیم نشد ضرب المثل تاریخ شده است. این شهر که پيش از انقلاب بلشويکي سن پترزبورگ و پس از آن پتروگراد نام داشت، در سال 1924 و پس از درگذشت لنین و برغم وصیت او به لنینگراد تغییر نام داده شده بود. نام اين شهر در سال 1991 و از سالروز آغاز گلوله باران شدن توسط نظاميان هيتلر ـ ششم سپتامبر ـ دوباره سن پترزبورگ شده است.
1966 – ترور نخست وزير جمهوري آفريقاي جنوبي در پارلمان اين کشور
“هندريك فرورد H.verwoerd” نخست وزير دولت آپارتيد (تبعيض نژادي) فدراسيون آفريفاي جنوبي ششم سپتامبر 1966 در پارلمان اين كشور به دست يك كارمند (پيغام رسان سپيد پوست) اين پارلمان كشته شد.
قاتل گفته بود كه به اين انگيزه “فرورد” را كشت كه وي در قبال سياهپوستان كوتاه مي آمد!. حال آن كه “فرورد” كه هوادار نازيسم بود شهرت به سختگيري نسبت به سياهپوستان داشت و خود از بانيان دولت تبعيض نژادي بود.
H.Verwoerd
در پي مرگ “فرورد”، “فورستر” نخست وزير دولت سپيدپوستان شد.
سپيدپوستان آفريقاي جنوبي عمدتا فرزند زادگان مهاجران هالندي هستند.
زادروزها
۱۷۵۷ – زادروز ماری ژوزف لافایت سیاستمدار و ژنرال فرانسوی
۱۷۶۶ – زادروز جان دالتون شیمیدان و فیزیکدان بریتانیایی
جان دالتون
۱۸۰۸ – زادروز عبدالقادر الجزایری سیاستمدار، صوفی و فرماندهی نظامی الجزایری
۱۸۹۲ – زادروز ادوارد ویکتور اپلتون فیزیکدان انگلیسی ،برنده جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۴۷
عبدالقادر الجزایری
۱۹۴۳ – زادروز راجر واترز خواننده، ترانه سرا و آهنگ‌ساز انگلیسی
۱۹۶۳ – زادروز خیرت ویلدرس سیاستمدار هالندی و رهبر حزب آزادی هالند
راجر واترز
درگذشت‌ها
۱۵۶۶ – درگذشت سلیمان یکم از سلاطین عثمانی
۱۶۸۳ – درگذشت ژان-باتیست کولبر سیاستمدار فرانسوی ،وزیر اقتصاد دربار لوئی چهاردهم
ژان-باتیست کولبر
۱۹۰۷ – درگذشت سولی پرودوم شاعر فرانسوی،نخستین برندهٔ جایزه ادبیات نوبل در سال ۱۹۰۱
۱۹۳۹ – درگذشت آرتور راکهام نقاش آبرنگ و تصویرگر کتاب انگلیسی
آرتور راکهام
۱۹۷۸ – درگذشت آدولف داسلر طراح کفش و کارآفرین آلمانی
۱۹۹۸ – درگذشت آکیرا کوروساوا کارگردان، نویسنده و تهیه‌کننده جاپانی
لوچیانو پاواروتی
۲۰۰۷ – درگذشت لوچیانو پاواروتی از خواننده‌های تنور بسیار مشهور اپرا
بهروز احمدی
