تقویم تاریخ ( 13 ماه اسد )

تولد صالحه وهاب/ 1339

صالحه وهاب واصل از شاعران و نویسندگان کشور، در چنین روزی در شهر کابل زاده شد. دورۀ ابتدايی را در مکتب نیکبختی و دوره متوسطه را در لیسه زرغونه به‌پايان برد. او دانش آموخته‌ی دانشگاه کابل است و از اين دانشگاه در رشتۀ تجارت و بازاريابی مدرک فوق‌ ليسانس گرفت.

صالحه وهاب واصل، یکی از شعرای زن در تاریخ ادبیات معاصر افغانستان است که در شعرش (واهب) تخلص می‌کند. وی هنوز کودکی بيش نبود که به دنيای شعر و شاعری روی آورد و در آن دوران، به سرودن دوبیتی‌های کودکانه می‌پرداخت.

در اوايل ماه دلو سال ۱۳٦٧ خورشيدی ، ناگزير شد، افغانستان را ترک کند. نخست به پاکستان مهاجر شد و سه سال در آنجا ماند. سپس به روسيه رفت و يکسال در شهر مسکو به‌ سر برد و در سال ۱۳٧٢ خورشيدی همراه با خانواده‌ی خود به کشور هالند رفت و در آنجا اقامت گزيد.

1919 – روزي که مصطفي كمال پاشا ترکیه را جمهوری کرد

مصطفي كمال پاشا كه در پي شكست عثماني در جنگ جهاني اول كمر همت به نجات دست كم خاك اصلي آن بسته بود پنجم آگوست 1919 در نشست ناسيوناليستهاي اين سرزمين در «سيواس» اعلام كرد كه تركيه بايد جمهوري شود. وي اين تصميم را هنگامي علني ساخت كه وطن او در وضعيتي وخيم قرار داشت ؛ فاتحان جنگ هنوز تصميم به ابقاء اين كشور نگرفته بودند و يونان 20 هزار سرباز در «سميرنا» كه از زمان «همر» سابقه يوناني بودن داشت پياده كرده بود و ناوهاي جنگي انگلستان، فرانسه و ايتاليا در آبهاي درياي مرمره تا قسطنطنيه (استانبول)، همه جا ديده مي شدند. سلطان سر جايش نشسته بود و هرج و مرج و كمبود مايحتاج زندگي در همه جا به چشم مي خورد.

آتاتورك

مصطفي كمال (آتاتورك) بعدا راه حلي براي سلطان يافت و آن اين بود كه چون عنوان بزرگتر سلطان «خليفه مسلمانان» است به همين اكتفا كند و با حرم خود خوش باشد و حكومت را به دولتمردان بسپارد.

مصطفي كمال كه مردي غير مذهبي و داراي تجربه جنگي فراوان بود يونانيان را از سميرنا بيرون راند، پايتخت را به آنكارا منتقل كرد ، براي تركيه كه همه مستملكات اروپايي و عربي خود را از دست داده بود قانون اساسي نوشت، الفباي كتابت را به لاتين تغيير داد و …. اگر ترس از مصطفي كمال نبود ، تغيير نظام حكومتي تركيه آسان نبود.

در جريان تلاشهاي شش ساله آتاتورك براي حفظ بقاي تركيه ، حكومت بلشويكي روسيه از نظر ارسال تسليحات نظامي به او كمك بسيار كرد.

1922 – آغاز جنگ استقلال‏ طلبان تركيه با ارتش يونان

امپراتوري عثماني از ديرباز با همسايگان خود اختلافات مرزي داشت. يكي از اين كشورها، يونان بود كه در ادوار مختلف بر سر تصاحب سرزمين‏هاي بيشتر با عثماني مي‏جنگيد. در همين راستا، طي نبردي كه ميان نيروهاي ترك به رهبري مصطفي كمال پاشا با سپاهيان يوناني در سال 1921م روي داد، مصطفي كمالْ مهاجمان را تار و مار كرد و با اين پيروزي، مورد توجه جهانيان قرار گرفت. در اين هنگام دولت جديدالتاسيس شوروي و هم‏چنين دولت فرانسه كه بر سر باقي‏مانده امپراتوري عثماني پس از جنگ جهاني اول، با دولت انگلستان اختلاف داشت، به همكاري با مصطفي كمال پاشا اظهار تمايل كردند.

مصطفي كمال نيز با دريافت اسلحه و مهمات از شوروي و فرانسه، در چهارم اوت 1922م، حمله نهايى خود را براي بيرون راندن يوناني‏ها از خاك تركيه و بندر ازمير آغاز كرد. يوناني‏ها كه انتظار اين حمله را نداشتند غافل‏گير شدند و سراسيمه دست به عقب‏نشيني زدند. باتصرف ازمير، آتش‏سوزي عظيمي در اين شهر روي داد كه آن را به ويرانه‏اي مبدل ساخت. هرچند پس از مدتي، عمدي بودن اين حريق كه توسط نيروهاي ترك صورت گرفته بود، افشا شد و جالب اينكه به بخش ترك‏نشين اين شهر آسيبي وارد نگرديد. با اين پيروزي‏ها، از خلافت و سلطنت عثماني، جز نامي باقي نماند و مصطفي كمال پاشا، همه كاره تركيه شد. در نهايت مجلس جديد تركيه در روز 29 اكتبر 1923م، مصطفي كمال پاشا را كه به آتاتورك شهرت يافته بود به رياست جمهوري اين كشور انتخاب كرد.

1964 – آغاز رسمي جنگ ويتنام با امريكا در پي وقوع حادثه خليج تونكن

بعد از جنگ جهاني دوم و ناتواني فرانسه در حفظ سلطه خود در منطقه ويتنام، در جنوب شرق آسيا، امريكا ابتدا در پوشش اعزام مستشاران نظامي به كمك فرانسه آمد. اما پس از ناتواني نيروهاي امريكايى و بالا رفتن هزينه حضور غيرمستقيم و بدون نتيجه، در سال 1963م ايالات متحده به صورت آشكار و رسمي قواي خود را وارد ويتنام نمود و هر روز بر تعداد آنها افزود. از سوي ديگر برخوردهاي چريكي و گسترش مبارزات استقلال طلبانه مردم ويتنام باعث شد نه تنها افكار عمومي در سراسر جهان به حمايت از مردم ويتنام عمل نمايد بلكه نيروهاي نظامي امريكا نيز در مقاطع گوناگون دچار شكست‏هاي مفتضحانه‏اي شوند. در چهارم اوت 1964م، دو ناوشكن امريكايى كه در خليج تونْكَن در ويتنام شمالي مشغول گشت‏زني بودند از سوي قايق‏هاي ويتنامي موسوم به “پي.تي” مورد حمله قرار گرفتند و هر دو ناوشكن غرق شدند. قايق‏هاي ويتنام سپس پايگاه‏هاي امريكا در اطراف اين منطقه را با توپ‏هاي خود مورد هدف قرار دادند.

اين حمله آن‏چنان به كارايى نيروهاي نظامي و حيثيت بين‏المللي امريكا ضربه وارد ساخت كه سه روز بعد در 7 اوت 1964م، كنگره امريكا به رئيس جمهور اين كشور اجازه داد تا براي دفع هر نوع حمله و خطر نسبت به نيروهاي امريكايى دست به هر اقدامي بزند. وارد شدن نيروهاي فراوان امريكايى به منطقه ويتنام نيز در راستاي اجراي اين قانون صورت گرفت اما بديهي‏ترين نتيجه اين اقدام، رسوايى و آشكار شدن ماهيت تجاوزكارانه امريكا در عرصه بين‏المللي بود. واقعه خليج تونكن در واقع آغازي بر جنگ خونين نه ساله در ويتنام بود كه تلفاتي بسيار بر جاي نهاد. آن گونه كه اسناد محرمانه وزارت دفاع امريكا، پنتاگون، نشان مي‏دهد و در ژوئن سال 1971م توسط روزنامه‏هاي عمده انتشار يافت، سوء استفاده از حادثه خليج تونكن باعث شد تا يك توطئه سازمان يافته براي توسعه جنگ عليه مردم ويتنام و به منظور سرنگون ساختن دولت ويتنام شمالي شكل گيرد.

زادروزها

۱۵۲۱ – زادروز اوربان هفتماز پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم
۱۷۹۲ – زادروز پرسی بیش شلی شاعر غزل‌سرای انگلیسی

پرسی بیش شلی

۱۸۵۹ – زادروز کنوت هامسون نویسنده اهل نروژ ، برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۲۰
۱۹۶۰ – زادروز خوزه لوئیز رودریگز ساپاترو دو دوره نخست‌وزیر اسپانیا

کنوت هامسون

۱۸۰۵ – سر ویلیام روآن همیلتون ریاضیدان و فیزیکدان ایرلندی.

روآن همیلتون

۱۹۴۱ – فین تیسن ایران‌شناس دانمارکی.
۱۹۶۱ – زادروز باراک اوباما چهل و چهارمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا ، برنده جایزه صلح نوبل

فین تیسن

۱۹۶۵ – زادروز فردریک راین‌فلت نخست وزیر سوئد از سال ۲۰۰۶

باراک اوباما

درگذشت‌ها

۱۰۶۰ – درگذشت هانری یکم پادشاه فرانسه
۱۸۷۵ – درگذشت هانس کریستیان آندرسن نویسنده معروف اهل دانمارک

هانس کریستیان آندرسن

۱۹۲۲ – درگذشت اسماعیل انور فرمانده کل ارتش عثمانی در جنگ بالکان و در جنگ جهانی اول
۱۹۹۷ – درگذشت ژان کالمان دارای طولانی‌ترین عمر تایید شده یک انسان در تاریخ

ژان کالمان