مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز بیست و پنجم ماه جوزا سال خورشیدی برابر است با با شانزده ماه جون سال میلادی. برخی از وقایع مهم این ماه عبارت اند از:
افتتاح اولین کنگره جبهه ملی پدر وطن/1360 شمسی
در سال ۱۳۵۹ از طرف رهبری دولتی و حزبی ج.د.ا کمیسیون تدارک به خاطر ایجاد جبهه ملی پدر وطن تشکیل گردید و بهمین منظور به اشتراک تمام نیروها، ملیت ها، و نمایندگان و پیروان مذاهب مختلف نمایندگان اقوام و قبایل ساکن کشور کمیسیون تدارک جبهه ملی پدروطن را تشکیل داد. سرانجام به تاریخ بیست و پنج جوزای سال ۱۳۶۰ اولین کنگره جبهه ملی پدر وطن گشایش یافت.
تشکیل جبهه موسیع ملی پدر وطن یکی از اقدامات حزب دمکراتیک خلق افغانستان به رهبری ببرک کارمل بود. جبهه ملی پدر وطن خود را مکلف میدانست که قابلیت دفاع کشور را تقویه نموده و قدرت جنگی قوای مسلح قهرمان کشور که حامی مطمین انقلاب و تمامیت ارضی در کشور بوده تحت امرش را بالا برده و در مقابل انقلابیون و مجاهدین مبارزه کند.
سالروز امضای «مگناكارتا» و آغازی بر حكومت های پارلمانی
792 سال پیش در چنین روزی در سال 1215 میلادی ، فرمان مكنا كارتا (فرمان بزرگ آزادی ها) ، امضا شد . نتیجه این فرمان به وجود آمدن حکومت های پارلمانی در جهان بود .
«كینگ جان»، پادشاه وقت انگلستان، در این روز زیر فشار بزرگان كشور و جنرال های ارتش این منشور را امضا كرد كه در واقع آغازی بر پیدایش حكومت پارلمانی در جهان شد .
«مگناكارتا» شامل 63 جمله و عبارت بود و هدف از صدور آن، جلوگیری از خودسری پادشاه و هر مقام دولتی و مأمور، فساد اداری، هزینه كردن از خزانه دولت بدون گرفتن مجوز از پارلمان، مجازات بدون محاكمه، محاكمه بدون حضور هیأت منصفه، مصادره غیرقانونی اموال، توقیف و بازرسی بدنی افراد، وضع مالیات و عوارض بدون حضور و رأی نمایندگان مالیات دهندگان (پارلمان) اعلام شد. مگناكارتا علاوه بر این مقرر می كرد پارلمان (یا دولت برگزیده آن) و قانون (مصوبات پارلمان) بر مردم حكومت كنند، نه پادشاه و مأموران تا نظم و عدالت برقرار باشد. البته پیش از انگلستان، یك «كشور شهر» در ایتالیا هم دارای حكومت پارلمانی شده بود.
***
توقف انقلاب كشاورزان انگلستان
626سال پیش در چنین روزی در سال 1381 میلادی ، جسد ” وات تایلر ” رهبر انقلابیون انگلیسی ، به صورت آویزان از یک تیرچوبی به پیروانش نشان داده شد و این امر سبب ارعاب آنان شد و انقلاب کشاورزان انگلیسی ، که مهمترین انقلاب در قرون وسطا بود ، اینگونه به پایان رسید .
انقلاب کشاورزان از منطقه «اسكس» انگلستان آغاز شده بود. كشاورزان این منطقه كه از تعدی ماموران جمع آوری مالیات، و پرداخت مالیات اضافی به نام «هزینه جنگ با فرانسه»، و ظلم لردها به تنگ آمده بودند؛ وقتی كه تهدید شدند اگر فورا و بدون چون و چرا مالیات مقرر (مالیات اضافی برای تامین هزینه جنگ با فرانسه) را نپردازند از اراضی شان اخراج می شوند، به رهبری «وات تایلر» كه مردی سخنور بود دست به عصیان زدند.
این انقلاب در اندك زمانی تبدیل به مبارزه مسلحانه شد و انقلابیون وارد لندن شدند . آنان اسقف اعظم انگلستان را كه از آنان حمایت نكرده بود كشتند، به یك مجتمع قضایی حمله بردند و قضاتی را كه برضد كشاورزان و تهیدستان حكم داده بودند مقتول ساختند .
سپس به سوی زندان مركزی شهر هجوم بردند تا زندانیان را آزاد سازند كه ریچارد دوم پادشاه وقت در صدد حل مسئله بر آمد و از رهبر شماره یك انقلابیون خواست كه با او ملاقات كند و در خواست خود را مطرح سازد تا حضورا مذاكره شود.
وات تایلر به ملاقات پادشاه شتافت كه در آنجا به ضرب شمشیر شهردار لندن كه حضور داشت كشته شد و چند ساعت بعد پس از تجهیز همه نیروهای دولت، جسد او را به پیروانش نشان دادند و از یك تیر چوبی آویزان كردند تا انقلابیون مرعوب و متفرق شوند.
بعدا درباریان پادشاه گفتند كه تایلر بیش از آن چه كه برایش انقلاب كرده بودند مطالبه كرد و با خشونت سخن گفت كه لرد شهردار به خشم آمد و او را كشت ! . درباریان اضافه كرده بودند كه تایلر از پادشاه خواسته بود كه القاب لرد ها را كه از آن برای ظلم كردن استفاده می كنند لغو كند. اظهارات یكجانبه همین شهود سند مورخان در توصیف این رویداد مهم قرار گرفته است.
پس از اینکه خبر بپاخیزی كشاورزان انگلستان به فرانسه رسید، ناراضیان از دولت را گوش بزنگ ساخت و هنگامی كه تحصیلداران مالیه سراغ دستفروش های پاریس رفتند، كسبه این شهر نیز دست به انقلاب زدند.
در پی این دو انقلاب، در كشورهای اروپایی تا چند سال از سختگیری در جمع آوری مالیات ها كاسته شد تا موارد مشابهی رخ ندهد.
***
درگذشت آندره ماری آمپر
171 سال پیش درچنین روزی در سال 1836 میلادی ، آندره ماری آمپر ریاضیدان و فیزیكدان فرانسوی پس از 61 سال زندگی درگذشت.
او عمر خویش را صرف تحقیق و مطالعه علمی كرد و در نهایت موفق به كشف رابطه میان برق و مغناطیس شد. قابل توجه است كه واحد شدت جریان برق به نام او آمپر نامگذاری شده است .
آمپر در بیست و دوم ژانویه 1775 در لیون فرانسه متولد شد. در مورد زندگی او گفته می شود که آندره ماری آمپر فیزیكدان فرانسوی در كودكی اعدام پدرش را دیده بود و این موضوع سخت در روح حساسش اثر بخشید. از سال 1796 تدریس ریاضی ، شیمی و زبان را شروع كرد . به سال 1801 به استادی ریاضیات دانشگاه پاریس نائل گردید. آمپر با یافتن رابطه میان الكتریسیته و مغناطیس این علم را پیشرفت فراوان بخشید و از این راه شهرتی بسزا یافت .
او نشان داد كه وقتی از دو هادی جریان الكتریكی هم جهت عبور كند آن دو هادی یكدیگر را جذب می كنند و اگر جهت جریان الكتریكی در دو هادی متفاوت باشد، دو هادی یكدیگر را دفع می كنند. علاوه بر این آمپر تئوری خاصیت آهنربایی را بیان كرد. بنا بر این تئوری خاصیت آهنربایی مربوط به بار الكتریكی جسم مغناطیسی است. این تئوری امروز پذیرفته شده است و خاصیت مغناطیسی هر ماده را مربوط به حركت الكترون ها در اتم سازنده آن ماده می دانند.
بیشتر دوران زندگی وی در راه بررسی و كاوش درباره الكتریسیته و مغناطیس گذشت و در دوران آخر زندگی گفتارها و كتاب های زیادی در این زمینه به رشته تحریر در آورد . آخرین كتاب بزرگ علمی او عبارتست از «تئوری نمودهای الكترودینامیك ، كه فقط از تجربه نتیجه شده اند » آمپر در پانزدهم جون 1836 طی تفتیش عقاید در مدرسه شبانه روزی مارس زندگی را بدرود گفت . از سال 1881 كه كنگره بین المللی الكتریسین ها واحد جریان را آمپر نامید نام او همواره ورد تمام زبان ها گردید .
***
سالروز تولد ادوارد گریگ
164 سال پیش در چنین روزی در سال 1843 میلادی ، ادوارد گریگ آهنگساز بزرگ نروژی در برگن متولد شد.
وی از شش سالگی پیانو را نزد مادرش آموخت و در شانزده سالگی به كنسرواتوار شهر «لایپزیك» رفت و تحت نظر استادانی مانند «موشلس» پیانیست بزرگ و «ریختر» آهنگساز بزرگ آلمان به تحصیل موسیقی پرداخت.
گریگ با كنسرتوی پیانو در لامینوراپوس 16، سویت پرگینت، سویت لیریك و رقص های نروژی در ردیف آهنگسازان بزرگ زمان خود در آمد. علاوه بر آن، یك كوارتت زهی، سه سونات ویولون سل و پیانو و یك سونات پیانو در بین آثار او لطف خاصی دارد. گریگ سمفونی یا اپرا ننوشت، اما قطعاتی برای آواز پیانو دارد كه یكی از معروف ترین آنها «ترا دوست دارم» است. گریگ در 4 سپتامبر 1907 در زادگاهش ؛ برگن ، درگذشت .
***
انتخاب برلین شهر تاریخی آلمان به عنوان پایتخت
159 سال پیش درچنین روزی در سال 1848 میلادی ، برلین شهر تاریخی آلمان از سوی بیسمارك صدر اعظم این كشور به پایتختی انتخاب شد. انتخاب برلین به عنوان مركز امپراتوری آلمان بعد از انجام طرح اتحاد نواحی مختلف آلمان صورت گرفت، كه طراح اصلی آن بیسمارك بود .
بعد از جنگ جهانی دوم برلین به دو بخش غربی و شرقی تقسیم شد. بخش شرقی آن پایتخت آلمان شرقی و قسمت غربی آن یكی از ایالات مهم آلمان غربی گردید . اما در سپتامبر سال 1990 میلادی به دنبال سقوط دیوار برلین زمینه های وحدت دو آلمان فراهم شد و هر دو بخش برلین به صورت یك مركز واحد، در آلمان متحد درآمد .
***
برپایی دومین كنفرانس صلح لاهه و قانون منع جنگ بدون اعلان قبلی
100 سال پیش در چنین روزی در سال 1907 میلادی ، دومین كنفرانس جهانی صلح لاهه ، با پیشنهاد امپراتور روسیه و با حضور نمایندگان 44 كشور در شهر لاهه كار خود را آغاز كرد .
دراین كنفرانس و در فضایى مسالمت آمیز، سیزده معاهده جدید مرتبط با حقوق بیطرفى و جنگ امضا شد. این كنفرانس پس از جلسات متعدد تصویب كرد كه بدون دادن اعلان قبلی نباید یك كشور به كشور و یا كشورهای دیگر حمله نظامی كند و وارد جنگ شود و این مصوبه به صورت یك میثاق جهانی باقی مانده است.
در همین كنفرانس تصمیماتی هم در مورد كشورهای بی طرف و خود داری از حمله به كشتی های بازرگانی اتخاذ شد.
***
روز جهانی گل و گیاه
همه ساله چنین روزی تحت عنوان روز جهانی گل در جهان گرامی داشته می شود . گل مظهر زیبایی و سرزندگی و هدیه لطیف خداوند به انسان ها است. گل همواره سمبل زیبایی و سرزندگی بوده است . در میان انسان ها گونه های مختلف گل دارای مضمون خاص هستند؛ به عنوان مثال گل رز سمبل عشق و دوستی، گل لاله و شقایق سمبل شهادت. گل علاوه بر زیبایی بصری نیز دارای بوی خوش است كه باعث شادی خاطر انسان می شود.
برخی خاستگاه گل را بهشت برین می دانند. در برخی از افسانه ها آمده است؛ زمانی كه آدم و حوا به زمین هبوط كردند گل هایی كه به موهای حوا بود بر زمین ریخته شد. امروز در عصر ما، زیباترین و ارجمندترین و در عین حال در دسترس ترین تحفه ها یك شاخه یا دسته گل است كه به مناسبت های بسیاری هدیه می شود.
مطابق برخی نقل قول ها اعتباری كه مردم به گل سرخ می دادند از سخنی منسوب به حضرت محمد (ص) مایه داشت، كه فرموده بود: به شب معراج گل از عرق من آفریده شد. بازتاب این روایت را در غزل مولانا (غزل فوق) مشاهده نمودید. علاوه بر آن ”گل“ در ادبیات فارسی رمز ”زیبایی شناسی“ است و ”بلبل“ رمزِ ”شعرسرایی“ است.
