غوریان
نام ولسوالی: غوریان
ولسوال بر حال: فرهاد خادمی
تاریخ تقرر: 15 حوت 1396
موقیعت: غرب ولایت هرات
حدود اربعه:
- شمالاً با ولسوالی گلران محدود می باشد.
- جنوباً به ولسوالی ادرسکن می رسد.
- شرقاً با ولسوالی زنده جان همسایگی دارد .
- غرباً با کشور جمهوری اسلامی ایران هم سرحد است.
جاذبه های دیدنی:
- رود خانه هریرود از میان این ولسوالی می گذرد.
مسیر های منتهی به ولسوالی:
- شهر هرات- درب ملک به سمت پل هاشمی- زنده جان و بعد ولسوالی غوریان
- شهر هرات- فلکه مولانا عبدالرحمن جامی به سمت شاهراه هرات اسلام قلعه از داخل قریه شکیبان – ولسوالی زنده جان و بعد ولسوالی غوریان
غوریان؛ شهر فرهنگیان، نگین هرات
هرات از گذشتههای دور به اینسو در عرصههای تاریخی، فرهنگی و اقتصادی از اهمیت فراوانی برخوردار بوده است.
کانون رنسانس شرق، شهر آریا، شهر اولیا، شهر اتفاق اسلام و پایتخت اقتصادی افغانستان از جمله القاب این دیار است. هرات در دل خویش سرزمینی دارد بهنام غوریانزمین، که ولسوالی فرهنگیان عنوانی شایسته برای شهرستان غوریان میباشد. شهرستان (ولسوالی) غوریان همچون گذشته بهعنوان یکی از کانونهای فرهنگساز افغانستان مطرح و بسیاری از نشانههای تمدن شکوهمند گذشته را در دل خود جای داده است.
شهرستان غوریان ابهت تاریخی، شکوه و جلالش همواره محراق توجه بوده و این خطة پهناور یکی از جمله شهرستانهای مدنیتخیز و تاریخساز در هرات بهشمار میرود.
غوریان این شهر منحصر به فرد گردشگری، با داشتن گنجینههای حیرتانگیز، جایگاه کهن ارتباط با تاریخ است. غوریان با داشتن طبیعت دلانگیز، نگینیست گوهرین، جواهریست از خشت و گِل، موزیمیست از سنگهای پرنقش و نگار، شهریست آمیزه با هنر و سنن، اما چراغیست بیفروغ و خاموش بر کرانة هریرود و آفتابیست پنهان از دید گردشگران.
اگر از همة این تعاریف و توصیفهای این شهرستان بگذریم، شهرستان غوریان با داشتن پانزده قلعة تاریخی و باستانی، و موجودیت بیش از پنجاه اثر باستانی، اماکن تاریخی و مناظر طبیعی و شگفتانگیز، متأسفانه هر روز بر ویرانی و تباهی این قلعهها، آثار و اماکن تاریخی افزود میگردد.
ولسوالی غوریان از جمله ولسوالیهای نوزدهگانه ولایت هرات بوده که در درجه اول قرار دارد ودر 64 یا 65 کیلومتری غرب هرات موقعیت دارد. اين ولسوالي در بين 19 ولسوالي هرات با 790 متر در حقيقت پائينترين منطقه از سطح بحر است.
نقشة جدید شهر غوریان در سال 1355 خورشیدی طرح شد است. این شهرک در سمت جنوب شهر قدیم واقع است و ساحة عمومی آن 85 هکتار بوده که از آن جمله 29 هکتار به ساحة رهایشی، 10 هکتار به ساحة اداری، 16 هکتار به فضای سبز، 7 هکتار به مراکز تجارتی و 23 هکتار به سرکها اختصاص داده شده بود. ساحة انکشافی به جانب جنوبشرق درنظر گرفته شده و برای هر نمرة منزل به مساحت 600 متر مربع اختصاص یافته بود.
یکی از قدیمیترین قصبات غوریان، فرگرد است که در غرب غوریان خرابههایش پابرجاست و فرگرد پارة تن فوشنج باستان بوده و در این باب آمده: «پوشنگ را دیهها و قصبهها چون: کوسوی، خرگرد، فرگرد باشد». اصطخری و مقدسی نیز خرگرد و فرگرد را از مربوطات فوشنج دانستهاند و یاقوت در قرن هفتم هجری در این باره مینگارد: «فرگرد، خرگرد و کوسویه از دههای معروف فوشنج بودند».
این ولسوالی بین خطوط 60 درجه و32 دقیقه و61 درجه و43 ثانیه طولالبلد شرقی و33 درجه و32 دقیقه و48 ثانیه عرضالبلد شمالی تخمین شده است و فاصله آن از مرکز شهر هرات به 65 کیلومتر واقع است. مساحت شهر غوریان 13500 کیلومتر مربع میباشد.
این ولسوالی از طرف شمال به کهسان و گلران، از طرف جنوب به ادرسکن، از طرف شرق به زندهجان و از طرف غرب با جمهوری اسلامی ایران در120 کیلومتر هم سرحد میباشد.
قرار آمار مدیریت احصائیه غوریان نفوس غوریان در سال 1396 هـ .ش به بیش از 330000 نفر جمعیت سنجش گردیده است.
زبان غالب در غوریان فارسی (دری) است و عموم اقوام با واژگان فارسی انس و الفت گرفتهاند. اهالی غوریان دارای لهجة زیبای میباشند. به زبان پشتو نیز در برخی قصبات و دهکدههای غوریان صحبت میشود. اکثر اهالی غوریان حنیفی مذهب اند و تعدادی نیز اهل تشیع در برخی مناطق و محلات غوریان از جمله: محل طهماسبها، سرکنو، جنگان، رباطچرخه، کشماران، و … سکونت دارند.
تعداد قریهجات غوریان به 311 قریه میرسدکه از جمله 86 قریه رسمی و 225 قریه دیگر غیر رسمیاند.
بیشترینة مردم غوریان به زراعت و مالداری اشتغال دارند. دوکانداری، پیشهوری و صنایع دستی در بین اهالی مروج است. همچنان یکی از منابع اقتصادی غوریان معدن نمک طعام بوده که در غرب این ولسوالی واقع میباشد. اراضی غوریان برای کشت و زراعت مساعد است و آب آن از هریرود تأمین میشود. در این منطقه 83401 جریب تحت زرع میباشد.
زعفران در 1371هـ .ش توسط چند تن از کشاورزانیکه در ایران سابقهی کار داشتند و تجربه نموده بودند به غوریان آورده و مروج گردید. همچنان از غوریان به سایر ولسوالیهای هرات هم معرفی شد. آب و هوای غوریان برای این کشت بسیار مساعد است که حتا از نظر مرغوبیت محصول و میزان تولید در افغانستان مقام نخست را به خود اختصاص داده است. و زعفران غوریان از نظر کاشت، داشت و برداشت در سطح افغانستان مقام اول را دارا میباشد.
بازار غوریان که تقریبن در مرکز غوریان واقع شده، در اوایل سلطنت ظاهرشاه بهصورت شرق و غرب ساخته شد و در دو سوی آن بیش از 367 دکان وجود داشت. از ساخت بازار سرکنو دیری نمیگذرد. بعد از سقوط طالبان بازار غوریان توسعة افزون یافته و بر تعداد دوکانها افزایش چشمگیری بوجود آمده است.
در حال حاضر در غوریان 1200 دوکان، 18 نانوائی، 6 پاساژ، 3 مارکت، 9 حمام فعال، 311 قریه، 4 معدن و 1 گدام ن وجود دارد.
ولسوالي غوريان كه در دورههاي قبل از حكومتهای كلان بوده است، اولين مكتب در اين ولسوالي در سال 1309 هـ .ش در دورة شاه اماناللهخان در محل حاجي محمدجان در منزل نادعلي نجار شروع بهكار نمود. بعد از آن در زمين شش جريبي شمال شرق فلكه فعلي بازار كه توسط مرحوم شهيد ملا اميرمحمد ولد آقا نورمحمدخان و آقا محمدرحیم بطور وقف اهدا شد. اين مكتب تا کلاس چهارم را تحت پوشش قرار میداد، در دورة امانيه ساخته شد كه همين تعمير جنوبشرقي كنوني مکتب وزیر یارمحمدخان است.
بعد از آن مكتب قلعه جوهر در سال 1316، مكتب برناباد در سال 1325، مكتب نسوان نمبر یک غوريان در سال 1337 هـ .ش متعاقباً تأسيس شدند.
درحال حاضر در حدود 30000 دانش آموز دختر و پسر مشغول كسب تحصيل در غوریاناند. در غوریان به تعداد 7 ليسه ذكور، 5 ليسه اناث، 16 مكتب اساسي تا کلاس نهم، به تعداد 24 باب مكتب ابتدائيه، دهها مكتب ( سي. بي. اس) و … وجود دارد که تعداد پرسونل معارف در غوریان 825 نفر است.
خشت و خاک غوریان به مثابة پارة تن فوشنج کهن از باستان زمانهها نقل کنند. در مسیر تاریخ همواره آثاری در این دیار آباد شده که سیمای قرون میانة خراسان بزرگ از آن متجلی است. تا کنون محلات قدیمی غوریان حال و هوای سدههای میانه را دارند. آسیابهای بادی ویران و از کار افتاده، مساجد قدیمی، کوچهباغهای زیبا، قلعههای گلین و حوضهای خشتی این دیار آدم را در دل تاریخ هرات باستان رهنمایی میکنند.
قلعههای قدیمی غوریان عبارتاند از: قلعة برناباد، قلعة روزنک (روشنک)، قلعة شهرآباد، قلعة منگوان، قلعة غوریان (ولسوالی فعلی)، قلعة جوهر، قلعة جنگان، قلعة شیخ، قلعة کهندژ، قلعة سردار نورمحمدخان،
قدیمیترین قصبات و دهکدههای غوریان عبارتاند از: فرگرد، برناباد، شهرآباد، روج، روزنک، شبش، زنگیصبا، منگوان، فاقدان، غنجان، قیسان، بازارچه، پشتحصار، محل طهماسبها،
از مشاهیر گذشته غوریان (شاعران، نویسندگان و علماء) میتوان از: جمالالدین محمد (ابن حسام هروی)، وحیدالدین برنابادی (ملای کلان)، مولانا شمسالدین محمد روجی، مولانا حافظ علی روجی، مولانا حافظ روجی، خواجه سراجالدین، میرزا محمد طاهر برنابادی، میرزا محمد ارشد برنابادی، ناظم غوریانی، میرزا ابوطالب مایل برنابادی، میرزا رضا برنابادی، شیخ جوهری، خواجه محمد اسماعیل دارا، ملا محمدعزیز جغتایی، همـا برنابادی، لعلمحمد شیدا، میرزا حبیبالله صبوری، مولانا ابونصر محمد اعظم برنابادی، قاری ابوبکر مسرور غوریانی، عبدالرحـمن سـیفی، عبدالرحمـن دلیـر، حفیظالله الیم غوریانی، عبدالشکور فکوری، عبدالکریم علیلزار، خواجه صلاحالدین جامی، سیدنظامالدین صاعد، عبدالرشید منتظر غوریانی، امان اللهنطقی افضلی، میرزا محمد یوسف مریض، شمـسالدین رزمی شبـشی، عبدالمجید احدیار و … نام گرفت.
همچنان از مشاهیر معاصر غوریان میتوان از: عبدالله سمندر غوریانی، محمد ناصر رهیاب، مـلا احمد محـزون برنابادی، خواجه حفیظالله جلیس غوریانی، میرآقا عـرب غوریانی، عبدالغفور قاسمی غوریانی، عبدالقدوس کاتبی، نورالحـق فرحـان، شیـرآقـا توکلی حسـینی، ملازرغون نیکزاده، سیدحلیم شاه قلندری، بصیراحمد فیضی غوریانی، نثاراحمد فیضی غوریانی، خلیلالله افضلی، بشیراحمد نصرت، بصیراحمد بابه غوریانی، داکتر نورالله راشد طاهری، محمد غوث مؤحد، اسدالله راستا حبیبی، محمد شریف شیدا، اکرام بسیم، هارون بهیار، عبدالبشیر ابهری، مصطفی صمدی، طارق جـلالیپـور، فنان راجی، تمیم ماهور، مسعود سعدیانی، یاسـر مُـعز دوست محمدی، صالحه حبیبی، نوریه رضائی، سروشـه رحمتـی غـوریانی، شیرین شایسته، پوران بیدار دوستمحمدی، پرمیلا احمدی، محمدظاهر نیکزاده، خلیل رسولی، ادریس نریمان، زلمی خوشنگار و … را نام برد.
برخی از بزرگانیکه در ولسوالی غوریان مدفوناند عبارتاند از: شیخ سعید ابوالخیر (سیه خفه)، سلطان مسعود دوم بن سلطان مودود غزنوی، پیر شط (سلطان سیداحمد پیرشهرآباد)، صبا زنگي، شیخ گرزوان (پير شيخ شكربار)، حضرت خواجه محمد سبزه پوش، حاجی توکلخان یا مزار هشت توکل بابا، خواجه ظهیرالدین پیر غیب (غیبیان) نواسه پسری شیخ احمد جام، شیخ علی کاکو، خواجه محمد جمعان، گنبد یا قصر روج (مقبره های خواهران امام رضا «ع»)، مغول بچه، حضرت سیدمحمد (شکربار)، خواجه محمد اصفهاني، پیر نینواز (پیر نیتاز)، باباطاهر آبشناس، احمد بن یوسف (پوشان)، امیر مختوم ابن امیرسعید سبولی، میرزا عبدالقادر سمرقندی مشهوربه بابای کلان، شيخ عبدالله درویش، خواجه شیرازی (پیر شیرازی)، امیر سلطان محمود (رح)، شیخ شاخدارجان، خلیفه خواجه محمد، خلیفه عبدالقادرجان، آقا صاحب پای لق، آقاصاحب میرباز، بیبی ترکو در برناباد، سید مرتضی آقا و سلطان شیرسرخ در منطقه جنگان، سيدحسامالدينجان حسني، شاه زمان جان انصاري، سلطان فقیرشاهجان و …
نویسنده: حمیدالله کامگار
معلومات بیشتر پیرامون ولسوالی کهسان
مرکز این شهرستان به لحاظ توسعه و امکانات رفاهی به نسبت از وضعیت خوبی برخوردار است. پیشهٔ مردم این شهرستان عمدتاً کشاورزی و دامداری میباشد.
مرکز این ولسوالی از چهار ناحیه اصلی بنامهای قیسان، فاقدان، سرآسیاب و غنجان نشکیل گردیده که هر ناحیه از محلات کوچکتر تشکیل شدهاست و دارای ۲۱۱ قریه کوچک و بزرگ است.
این ولسوالی از منابع زیرزمینی چون سنگ آهن، سیمان و نمک برخوردار است. در ماه جدی 1396 استخراج معدن نمک رسوبی ولسوالی غوریان با “شرکت نمک ناصر امید” برای پنج سال قرار داد شد.
اولین شبکه تلویزیونی خصوصی کشور به نام سیمای غوریان در این ولسوالی پایهگذاری شد، در حال حاضر دارای دو شبکه تلویزیونی خصوصی و یک شبکه رادیویی با نام ندای صبح است.
راه آهن خواف- هرات که سبب وصل دو کشور ایران و افغانستان و سبب توسعه اقتصادی هر دو کشور خواهد شد، از این ولسوالی می گذرد.
سلام.من از هرات هستم.آیا مکانی در هرات به نام چارک دارید؟شاید از مناطق مرزی با ایران باشد.پدرم گفته ما از چارک هستیم ولی تا حالا جایی به این نام پیدا نکردم.در ایران زندگی میکنم پدرم هم فوت کرده خیلی برام مهم است لطفا راهنمایی کنید.ممنون