مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 21 ما دلو برابر با 10 فبروری تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ وقایع و اتفاقات زیادی در افغانستان و جهان رخ داده است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
تولد امیر علی سیر نوایی/ 1441 ميلادي مطابق با 819 ه. ش
امير علي شير نوايي، متفكر بزرگ، شاعر، اديب و نويسنده چيره دست روزگار، مرد سياست، شخصيت معروف و شناخته شده جهاني در هرات، در چنین روزی در يك خانواده متدين و روشنفكر چشم به جهان گشود. علي شير نوايي به زبانهاي تركي و دري، اشعار و داستانهاي زيادي را به رشته تحرير در آورد. يكي از آثار گرانقدر علي شير نوايي كليات خمسه وي است. او در عين حال مورد اعتبار و اعتماد سلطان قرار گرفت و در پستهاي حساس دولتي ايفاي وظيفه نمود و به مقامهاي عالي نايل گرديد. امير علي شير نوايي تلاشهاي پيگير را جهت تقويت و استحكام حكومت سلطان حسين بايقرا به خرج داد و پيروزمندانه از آب درآمد. نوايي در آباداني و شكوفايي كشور نقش سازنده و عمده اي را بازي كرد. مكتبها، مدرسه ها، مساجد و پلها ايجاد نمود كه تعدادش از 370 تجاوز مي كرد.
پیشروی طالبان به جانب کابل/1373
گروه نوظهور طالبان بعد از تصرف ولایت میدان وردک، در چنین روزی به دروازه های شهر کابل رسیدند.
طالبان در اوج جنگ‌های داخلی افغانستان وارد منطقه سپین بولدک ولایت قندهار در جنوب افغانستان شدند و نام خود را «تحریک اسلامی طلبای کرام» نهادند. در بدو امر مردم افغانستان به این گروه خوشبین بودند و گمان می‌کردند، آنها می‌توانند به جنگ‌های داخلی افغانستان پایان دهند.
طالبان به سرعت مناطقی را در جنوب افغانستان که زیر تسلّط دولت مجاهدین تنظیم های مختلف جهادی بود، اشغال نمودند. آنها یک ماه و دو روز پس از اعلام موجودیت، ولایت قندهار چهارمین ولایت مهم افغانستان را تصرف کردند. طالبان به پیشروی‌های خود ادامه می‌دادند و تعدادی از ولایات را بدون جنگ یکی پس از دیگری اشغال می‌نمودند که به ترتیب ولایات دیگری میدان وردک، لوگر، خوست، هرات، جلال‌آباد را با اندک درگیری های به تصرف خود در آوردند. تا آنکه در اوایل ماه میزان سال 1375 موفق به تصرف شهر کابل شدند.
نهال شانی پارک تازه تاسیس باغ ملت هرات /1382
دامنه های باغ ملت هرات که بعد از روی کار آمدن دوباره امیر محمد اسماعیل تهداب گذاشته شده بود، نهال شانی شد.
رویداد ها به تقویم میلادی:
1763 – امضاء “قرار داد شوم پاريس” بين انگليس و فرانسه
در چنین روزیقراردادي ميان انگليس و فرانسه در پاريس به امضا رسيد كه فرانسويها آن را قرارداد شوم پاريس خواندند. زيرا به موجب اين قرارداد، فرانسه پس از سالها جنگ و كشمكش با انگليس، از تمامي ادعاها و منافع استعماري خود در هندوستان و كانادا چشمپوشي كرد. علت عقد اين قرارداد آن بود كه فرانسه دراين زمان به خاطر جنگهاي متعدد در داخل اروپا، تضعيف شده بود و از نظر نظامي و اقتصادي، توان تداوم جنگ با انگليس را نداشت. قرارداد پاريس، باعث شد تا جنگهاي استعماري فرانسه و انگليس پايان يابد و لندن با دست بازتري به غارت منابع مستعمرات خود، به ويژه در آسيا بپردازد.
1926 – کشف شهر گمشده «مايا»
در چنین روزی اعلام شد كه شهر باستاني « مايا » ها ( بوميان ــ سرخپوستان ــ قاره امريكا كه عمدتا در امريكاي مركزي و جنوب مكزيك امروز زندگي مي كردند) در جنگلهاي يوكاتان كشف شده است . باستانشناسان امريكايي ضمن مطالعه آثار باستاني كشف شده درشمال مكزيك پي به وجود شهري به نام « موييل ××× » با تمدني درخشان برده بودند و چون آن را نمي يافتند ؛ شهر گمشده مي خواندند.
در « موييل » يك بناي بزرگ هرمي شكل ، شش معبد و ساختمانهاي متعدد به دست آمد . وضعيت ساختمانها نشان مي داد كه اين شهر مركز معاملات تجاري و داد و ستد ميان جنوب و شمال قاره امريكا بوده و مايا ها داراي تقويم و كتابت بوده و حسابداري مي دانسته اند. شهر « موييل » از ساحل درياي كاراييب فاصله چنداني ندارد.
تمدن ماياها مشابه ساير تمدنهاي قاره آمريكا از جمله آزتك ، آندز و آمريكاي شمالي بوده است.
1924 – اعدام در اطاق گاز
اطاق گاز زندان « كارسون سيتي » حاكم نشين ايالت نوادا
در اين روز در سال 1924 براي نخستين بار در امريكا براي اعدام يك مجرم از اطاق گاز استفاده شد. اين مجرم ، « جاني جي » جنايتكار معروف بود كه در زندان شهر « كارسون سيتي» حاكم نشين ايالت نوادا در اطاق گاز قرار گرفت و پس از رها شدن گاز سمي ظرف شش دقيقه جان سپرد. مدتها بود كه اعدام با دار در جامعه امريكا مورد انتقاد قرار گرفته بود . اين طريقه اعدام بعدا جاي خود را به چوکی برقي داد كه مرگ با آن سريعتر صورت مي گرفت . در دهه 1980 چون هنگام اعدام يك مجرم با صندلي الكتريك، از گوشهاي او خون بيرون زده بود ، اين طريقه هم ترك شد و اعدام در امريكا اينك با تزريق داروي سمي صورت مي گيرد . اخيرا در چند ايالت امريكا انتخاب نوع اعدام به اختيار خود محكوم واگذار شده است .در پاره اي از ايالات آمريكا بمانند اروپا ، مجازات اعدام وجود ندارد. آمار نشان داده است كه در دو ايالت تكزاس و ويرجينيا بيش از ساير ايالتهاي آمريكا اعدام صورت گرفته است.
1947 – امضاي قرارداد صلح بين دول متحد و متفق
دو سال پس از پايان يافتن جنگ جهاني دوم، در این روز قرارداد صلح بين دولتهاي متفق شامل امريكا، شوروي، انگليس و فرانسه با شكست خوردگان متحد شامل ايتاليا، فنلاند، لهستان، مجارستان، روماني و بلغارستان امضا شد و به اين ترتيب اين شش كشور، بار ديگر استقلالِ خود را به دست آوردند. بر اساس اين قراردادها، همچنين سرنوشت قسمتهايى از مناطق تصرف شده مورد بررسي قرار گرفت و از جمله چهار منطقه مرزي از تسلط ايتاليا خارج و به فرانسه واگذار گرديد. جزاير آدِرياتيك به يوگسلاوي، جزاير “دودكانس” به يونان، منطقه شمالي روماني به روسيه و پتسامو در فنلاند به روسيه واگذار گرديد. در همين راستا، ايتاليا به پرداخت 360 ميليون دلار غرامت و ايجاد يك منطقه آزاد محكوم شد. البته چهار كشور لهستان، مجارستان، روماني و بلغارستان كه در سال پاياني جنگ توسط ارتش شوروي اشغال شده بودند، اجباراً تحت نظامهاي كمونيستي قرار گرفتند. شرايط اين قرارداد از سوي همه كشورهاي مطرح شده، محكوم شد و مردم طي تظاهراتي به مخالفت با آن پرداختند. اين عكس العمل در ايتاليا همراه با پايين كشيدن و پاره كردن پرچم امريكا همراه بود. متفقين در مورد دو كشور آلمان و ژاپن نيز جداگانه، تصميمگيري كردند.
1950 – آغاز عصر «مكارتييسم» در امريكا
سناتور جمهوريخواه ايالت ويسكانسين امريكا جوزف مك كارتي McCarthy با اين ادعا كه سازمانهاي دولتي امريكا از جمله وزارت خارجه اين كشور لانه كمونيستها شده اند و كمونيستها به رسانه هاي گروهي از جمله استوديوهاي توليد فيلم سينمايي و بنگاههاي نشر كتاب رخنه كرده اند ، وضعيتي را در آن كشور به وجود آورد كه در تاريخ به « مكارتييسم » معروف شده است . در اين دوره هركس مي توانست به مخالف خود برچسب كمونيست بودن و يا حامي سرخها بزند و از ميدان خارج سازد . اين وضعيت كه تا فروپاشي شوروي سايه آن كم و بيش ديده مي شد ، امريكا را از مديران امور عمومي ، نويسندگان و پژوهشگران مهمي محروم كرد. بيشتر اين عده از ادامه خدمت مايوس شده و خانه نشيني اختيار كردند.
مككارتي كه يك سناتور تازه كار بود در این روز فهرستي حاوي نام و مقام 205 كارمند وزارت خارجه امريكا را كه در دست داشت در يك مصاحبه مطبوعاتي به روزنامه نگاران نشان داد و گفت كه اينان كه طراح و مجري سياست خارجي امريكا هستند ، خود كمونيست و در نتيجه جاسوس شوروي هستند و دين آچسن وزير خارجه اين را مي داند و به جاي بركنار ساختن آنان شلوار راه ــ راه ديپلماتيك مي پوشد و به لهجه بريتانيايي سخن مي گويد.
جوزف مك كارتي
1983 – بیل گیتس مدیر عامل ماکروسافت برای اولین ویندوز ۱/۰ را معرفی عمومی کرد.
1989 – شهروندان آلمانی شروع به تخریب دیوار برلین کردند.
زادروزها
۱۴۸۳ – زادروز مارتین لوتر کشیش آلمانی ، از پیشوایان نهضت اصلاحات پروتستانی
۱۶۹۷ – زادروز ویلیام هوگارت گراورساز، نقاش، طنز نویس تصویری، منتقد اجتماعی و طراح کارتن دنباله‌دار انگلیسی تبار
مارتین لوتر
۱۷۵۹ – زادروز فریدریش شیلر نمایش‌نامه‌نویس و شاعر مشهور آلمانی
۱۹۱۹ – زادروز میخائیل کلاشنیکف مخترع روس سلاح آ-کا-۴۷ موسوم به کلاشنیکف
فریدریش شیلر
۱۹۲۸ – زادروز انیو موریکونه آهنگساز، تنظیم‌کننده و رهبر ارکستر ایتالیایی
۱۹۷۷ – زادروز بریتانی مورفی بازیگر و خواننده آمریکایی
میخائیل کلاشنیکف
درگذشت‌ها
۱۲۴۰ – درگذشت ابن عربی فقیه و عارف برجسته اندلسی و بنیانگذار عرفان نظری
۱۸۹۱ – درگذشت آرتور رمبو شاعر فرانسوی
ابن عربی
۱۹۳۸ – درگذشت مصطفی کمال‌پاشا معروف به آتاتورک، بنیانگذار جمهوری ترکیه
۱۹۸۲ – درگذشت لئونید برژنف سیاستمدار و دبیر کل کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی از سال ۱۹۶۴ تا ۱۹۸۲
مصطفی کمال‌پاشا
۲۰۰۶ – درگذشت جک پالانس بازیگر آمریکایی
۲۰۰۷ – درگذشت نورمن میلر نویسنده آمریکایی
جک پالانس
۲۰۰۹ – درگذشت روبرت انکه فوتبالیست آلمانی
۱۳۷۵ – بزرگ علوی، نویسنده ایرانی
بزرگ علوی
*****
منابع:
– سایت ایرانی نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
– روزنامه ها و جراید افغانستان
– سایت ایرانیراسخون
