تقویم تاریخ ( نوزدهم ماه دلو )

بامروز 19 lhi برابر با 8 فبروری تقویم میلادی است. روزی که در آن اتفاقات زیادی در افغانستان و جهان بوده است. و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

– در گذشت «هلاكوخان مغول»/ 1256

تصوير هلاکوخان (هولاگو) و زنش دوقوزخاتون

هولاگوخان، ايلخان متصرفات مغولان در آسياي غربي و از جمله خراسان قدیم – افغانستان و ایران امروز- هشتم فبروری 1265 ميلادي  در 48 سالگي درگذشت و در جزيره كبود واقع در درياچه اروميه ایران دفن شد. وي كه نواسه چنگيز و برادر قوبيلاي قاآن (خان بزرگتر مغولان و خاقان چين) بود در طول ايلخاني خود، بين النهرين، سوريه و قسمتهاي ديگري از آناتولي را تصرف كرد، شهر بغداد را در دهم فبروری 1258 و شهر دمشق را در يكم مارچ 1260 ميلادي تصرف، قتل عام و ويران ساخت و به خلافت «اسمي» عباسيان [در بغداد] و حكومت ايّوبيان [برسوريه] پايان داد، ولي ارتش او در سوم سپتامبر 1260 در ناحيه «عين جالوت» از نيروهاي سلطان مصر (از دودمان مملوك) شكست خورد و فلسطين و بيشتر سوريه را ازدست داد و به شرق فرات عقب نشست.
– سرکوبی اغتشاش هند توسط بانوی قندهار/ 1627

جهانگيرشاه که تصوير نورجهان را به دست دارد

بانو «نورجهان» همسر افغان جهانگيرشاه امپراتور گوركاني هند كودتاي جنرال محبت خان فرمانده قشون دهلي را برضد شوهرش سركوب و توطئه گران را به بند كشيد. هنگام كودتا، جهانگيرشاه در بستر بيماري بود و ژنرال محبت خان در نظر داشت كه پس از پيروزي كودتا، «خرّم» پسر نابيناي شاه را بر تخت بنشاند و خود، عملا صاحب اختيار هند شود؛ حال آن كه «اورنگ زيب» پسر ديگر جهانگيرشاه شايستگي بيشتري داشت و با فساد و خودسري دولتمردان مخالف بود.

جهانگيرشاه بسال 1605 پس از درگذشت پدرش اكبرشاه بر جاي او نشسته بود و چهار پسر به نام هاي خرّم، خسرو ، دارا شكوه ، و اورنگ زيب داشت. نورجهان كه نام او قبلا «نورالنساء» بود، همسر دوم جهانگيرشاه بود. از علاقه جهانگير شاه نسبت به همسر افغان اش با وجود دو شكست نظامي از افغانان در دهه 1620 در منطقه قندهار كاسته نشده بود و پدر او را هم به وزارت منصوب و از كمك به گسترش فرهنگ، هنر و ادب افغان زمین در هند فرو گزار نكرده بود.

جهانگير شاه كه از اواخر سال 1626 ميلادي بيمار و بستري شده بود، 28 اكتوبر 1627 درگذشت. پيش از بيماري او هم، امور كشور عملا در دست نورجهان بود، زيرا جهانگيرشاه به علم و هنر و ادب بيش از سياست علاقه داشت.

1862 – روزي كه نخستين ناو زره دار جهان وارد نبرد شد

هشتم فبروري سال 1862 و در جريان جنگهاي داخلي امريكا، نخستين ناو توپدار ـ زره دار جهان متعلق به كنفدراسيون امریکا (ايالات جنوبي) اولین ماموريت جنگی خودرا آغاز كرد و در دهانه خليج «چساپيك»، در محلي كه اينك بزرگترين پايگاه دريايي امریکا قرار گرفته است ـ نورفك ويرجينيا ـ كشتي هاي جنگي فدراسيون امریکا (ايالات شمالي) را گلوله باران کرد و به آتش كشيد، بدون اين كه آسيب ببيند. ملوانان فدراسيون در اين روز براي نخستين بار با ناوي رو به رو شده بودند كه شبيه لاك پشت بود و گلوله توپ بر آن كارگر نمي افتاد.

اين كشتي كه «مريماك» نام داشت و بعدا به «ويرجينيا» تغيير نام داد مدتها يكه تاز ميدان بود تا اين كه شمالي ها با کمک یک مهندس سوئدی زره داري مشابه آن به نام «مانيتور» ساختند و اين دو «زره دار» آن قدر يكديگر را كوبيدند كه هر دو آسيب ديدند و از ميان رفتند. مريماك که در سال 1861 (153 سال پیش) ساخته شده بود ظاهري شبيه زيردريايي هاي امروز داشت كه در سطح آب عمل مي كرد. شرح عملیات مریماک و نبرد آن با مانیتور فصلی از تاریخ نظامی جهان را تشکیل می دهد.

ساخت مانيتور اين اصل را به دست داده است كه «جنگ و يا حالت آمادگي دفاعی یک ملّت» باعث تكميل جنگ افزارها و پيدايش سلاحهاي تازه و تاكتيك هاي نوین مي شود. در پي موفق بودن مريماك و مانيتور ساير كشور ها دست به ساختن ناو رزهدار زدند.

1904 – جنگ روسیه و جاپان به علت اختلافات مرزی آغاز شد.

1919 – زادروز خطوط هوایی مسافربری در جهان

هشتم فبروری زادروز خطوط هواپي مسافربري در جهان است. در اين روز در سال 1919 نخستين طیاره شركت اي .ا. سي. تي. «برلن ــ پاريس ــ لندن» به نام «گلياتGoliath » از لندن به پاريس به صورت تجارتی(فروش بليت) مسافر حمل كرد و فاصله دو شهر را در 3 ساعت و 30 دقيقه با سرعت 155 كيلومتر در ساعت طي كرد و روز بعد با همين تعداد مسافر به لندن بازگشت و اين پرواز رفت و برگشت، ديگر قطع نشده است.

پیلوت طیاره به روزنامه نگاران گفت كه در طول سفر، باد شمال چند بار طیاره را دچار تلاطم ساخت و مسافران، بدون وقفه سيگار دود مي كردند و به بازي «بريج» پرداخته بودند تا سرگرم شوند و ترس را فراموش كنند.

وي گفت كه قرار است به زودي ترتيب دادن قهوه، ساندويچ و نیز روزنامه به مسافران داده شود. فعلا استفاده از گرامافون هندلي و پخش موسيقي در طیاره دشوار است، زيرا كه با هرتكان طیاره سوزن گرامافون از روي صفحه خارج مي شود.

1965 – ليندن جانسون رئيس جمهوري امريكا دستور داد كه از 11 فبروری اين سال بمباران ويتنام شمالي آغاز شود كه هشت سال طول كشيد.

ليندن جانسون

زادروزها

۱۷۰۰ – زادروز دانیل برنولی، ریاضی‌دان هلندی‌تبار سوئیسی.
۱۸۲۸ – زادروز ژول ورن، نویسنده علمی–تخیلی، شاعر و نمایش‌نامه‌نویس فرانسوی.

ژول ورن

۱۸۳۴ – زادروز دمیتری مندلیف، شیمی‌دان روس؛ پایه‌گذار جدول تناوبی عناصر کیمیائی .
۱۹۳۱ – زادروز جیمز دین، بازیگر امریکایی هالیوود.

افشین قطبی

۱۳۴۳ – افشین قطبی، مربی فوتبال

درگذشت‌ها

۱۷۲۵ – درگذشت پتر اول، تزار روسیه.
۱۸۰۴ – درگذشت جوزف پریستلی، شیمیدان و فیلسوف انگلیسی؛ کاشف اکسیجن .

جوزف پریستلی

۱۹۵۷ – درگذشت جان فون نویمان، ریاضیدان و دانشمند امریکایی مجاری الاصل.
۱۹۹۸ – درگذشت هالدور لاکسنس، نویسنده ایسلندی؛ برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۵۵.

سیاوش کسرایی

*****
منابع:

جراید و روزنامه های کشور

-سایت ایرانی نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی دری
-سایت ایرانیراسخون