په هرات کې دبهزاد انځور خونې ته یوه لنډه کتنه

په هرات کې دبهزاد انځور خونې ته یوه لنډه کتنه

د بهزاد انځورخونه  چې د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت  د ثبت شوی آثارو په لړلیک کې شتون لري ، په ۱۳۱۶ هجری لمریز کال  د هرات د هغه مهال  والي ارواښاد غلام فاروق خان عثماني د واکمنۍ په پېر کې په اوسپنیزه توګه  د یوه زره مربع متره ځمکه په ارتوالی سره جوړه شوه .

د بهزاد د انځورخونې سالون د هرات ښار په مرکزي برخه کې د خواجه علي موفق  واټ په شمال او د سیدجمال الدین افغان  او معارف  د څلور لارو په منځ کې موقعیت لري .

لومړی  دغه ودانۍ د ولسي غونډو  د جوړولو په موخه جوړه شوه ، خو ډېر ژر  یې په هرات کې  د حکومت دارۍ په مرکزي ټکۍ بدله شوه  او اته کاله وروسته  په ۱۳۲۴ هجري لمریز کال د عبدالله خان ملکیار د واکمنۍ  په دوره کې  د دغه ودانۍ په سویلي برخه کې دوه نورې ایرب  ډوله وداني په دریو پوړونوکې یو بل ته په ورته والی سره  د هغه وخت  د تر ټولو ښه  معمارۍ په بڼه جوړه شوه  دغه نوی ، پرتمینه او  یو بل ته څېرمه  وداني د بهزاد انځورخونه  د یوه ځلانده غمۍ په څېرخپلې غيږې ته نیولي دي .

د بهزاد د انځورخونې د عمر څخه د نیمایي پیړۍ په تېرېدو سره  د ارواښاد خالقیار د هرات د هغه وخت والي او د هغه وخت د تنمظیمیې رئیس په همت سره  د دغه ودانۍ اوسپنیز چت لېرې او  د هغه  وخت  تکړه انځورګرانوته  بلنه ورکړل شوه چې پرځای يې  د هرات له پخوانیو خښتوڅخه  پوښښ  او له  ښایسته موزایکو څخه  د دغه وداني سطحه جوړه کړي .

د هېواد تکړه او نامتو انځورګر او مینیاټوریسټ ارواښاد استاد محمد سعید مشعل له دغې طرحې په هرکلی سره د دغه ودانۍ په انځورګري پیل او دکمال الدین بهزاد د هنرونو یاد یو ځل بیا را ژوندی کړه او دغه خونه یې د ښایسته انځورونو په کښلو سره ددې ښار د فرهنګي او هنري مرکزپه توګه  بدله کړه او له هغه وخت نه وروسته دغه خونه  د هرات خونې په نوم ونومول شوه .

استاد مشعل له خپلو زده کوونکو سره د بهزاد د هنري سبک پر بنسټ  د سالون  په د ننه  د هرې ستنې لاندنۍ برخه یې د کوزې په شان جوړ کړ چې د ستنې پاسنۍ برخه  له دغو کوزه ډولو بنسټونوله منځه پورته شوي دي .

دغه  کوزې له ټولو ستنو ، دېوالونو او د سالون چتونه  په ښکلو انځورونو سره انځوریز شوی  او ډېری څنډې يې د سرو زرو په اوبو کې زرین شوي دي اوپه سالون کې  د هنري کارونو په بشپړ ېدو سره دنګارستان بهزاد ( د بهزاد انځورخونه ) نوم ورباندې کېښودل شوه .

دغه انځورخونه  چې دخطاطۍ او مینیاټوریو ترڅنګ  د دې خاورې  د نامتو ادبي او فرهنګي ستورو په ښکلو انځورونو سره هم انځورل شوي دي  د طالبانو د واکمنۍ په دوره کې ډېر سخت زیانمن شوي وه خو په  ۱۳۸۰ هجري لمریز کال  د قانوني حکومت د رامنځته کېدو نه وروسته  د امیر محمد اسماعیل خان  (د هرات  د هغه وخت والي ) له خوا بیا ورغول شو.

بیا په  ۱۳۸۹ هجري لمریز کال ډاکټر داوودشاه صبا چې د هرات  د والي په توګه دنده تر سره کوله  ددې انځور خونې  د لا رغولو او ترمیمولو په خاطر لاس پورې کړ  او ددې سالون ډېرې برخې او  اړوندې خونې یې  د ریفرنس حکومتداري په کتابتون کې د استاد محمد علي هروي تر نامه لاندې بدل کړه او ددې ترڅنګ  د عبدالله خان ملکیار  د سالون چت  د فرهنګي اصالت د موندنې لپاره په اصلي بڼه د خښتي برجونو په جوړولو سره ورغول شو او د سالون سطحه د هرات له مرمري ډبرو څخه جوړ او شا و خوا دېوالونه یې له ښکلو لرګېو څخه  جوړشو.

هغه ښکلي انځورونه چې د بهزاد د انځورخونې سالون په شاوخوا کې شته  عبارت دي  له  : خواجه عبدالله انصاري ، مولانا عبدالرحمن جامي ،امام فخر رازي ، امیر علي شیر نوایي ،محمدعلي عطار هروي ، استاد محمد سعید مشعل او محمد اسماعیل هروي چې په اسماعیل سیاه مشهور و.

له بلې خوا د استاد محمد سعید مشعل دغه بیت چې وایي  :

اگر از دهر ناشادم ولی زین ره بسی شادم

که من مصروف احیای نگارستان بهزادم

د استاد مشعل  له  هغو هڅو او زیارونو یې څرګندویي کوي چې د بهزاد د هنري مکتب  د بیا رغولو په لاره کې ګاللي دي . د دې خونې د ننوتلو له دروازې څخه تر ټولو بهرنیو برخو پورې له اوو رنګو کاشیو

او  له  ښکلو خښتو څخه کار اخیستل شوي دي . همدارنګه  ددې خونې  په  د ننه کې دوو لس پایې یا ستنې چې د الله ج د مبارکو نومونو سره مزین شوي دي  یوه ځانګړه  ښکلا ور بښلې ده .

د انځورخونې د دروازو په سر کې ښکلې ګچکارۍ په ډېره ظرافت  سره  د هفت قلم  د ډبرې په ډول  د ښامارخولې،نیم ښامار،بادامچې ، ډول ډول ګل  او ګلپاڼې  او داسې نور هنري ښایستونه  ددې  پرتمینې انځورخونې  د  لا ښکلا  او پایښت  لامل ګرځېدلې ده .

د یادولو وړ دی چې له څو کلونو را په دېخوا په پام کې ده چې د ولایت مقام  اداري دفترونه  له دې ځای څخه بل ځای ته ولېږدول شي  او  له دې سالون څخه  د موزیم  په توګه  او  له شاوخوا خونې یې  د هنري ګالریو په ډول ګټه پورته شي .

 

ژباړه  : شاه مقصود محمودي

درباره admin

مطلب پیشنهادی

تاجران ملی افغانستان

نگاهی به سرگذشت محمد امین خان به قلم مبین مقدمه وقتی به تاریخ تجارت افغانستان …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *